33302

Episkopat unicki był podzielony podobnie, jak episkopat łaciński. Bronili oni wprawdzie zagrożonej unii, ale interesy materialne dominowały. Jasnymi postaciami w episkopacie unickim tego okresu byli: bp chełmski, rekmtowałosię głównie z warstwy chłopskiej i synów księży. Większa liczba seminariów duchownych niewątpliwie wpłynęła na podniesienie poziomu intelektualnego i mcralnego księży. Większą rolę w dziejach Cerkwi uiickiej nadal odgrywał zakon bazylianów. Klasztory bazyliaiskie prowadziły duszpasterstwa szkoły elementane, a także (po 1772) -16 kolegiów.

Kościół Ulicki w zaborze rosyjskim 1772-1815

Formowanie potityłdaratu wobec irti Kasaty i recrgcrizacja Kościoła irickiego

Wprawdzie traktaty rozbiorowe gwarantowały „katolikom [...] obydwóch obrządków" pełną swobodę religijną ale w praktyce wyglądało to zupełnie inaczej. Carowa uważała unitów „za zbłąkane owieczki, oderwane od cerkwi prawosławnej przemocąi intrygą polską". W praktyce pozostawiła unitom możliwość powrotu do prawosławia lub przejścia la obrządek łaciński. Wkrótce po pierwszym rozbiorze rozpoczęło się na wielką skalę „nawracane” unitów na prawosławie. Metody stosowano różne; rozsyłano emisariuszy dla propagowania prawosławią obietnicami awansu pozyskiwano kapłanów unickich, a wobec wiernych stosowano nagrody pieniężne. Podobne środki „nawracania" zastosowało na ziemiach dugiego i trzeciego żabotu Tu przyjęto zasadę, że do prawosławia należą cerkwie fundowane przez prawosławnych, a to znów wielce ułatwiało akcję „nawracania".

Sytuacja na tych terenach była o tyle nudniejsza, że carowa Katarzyna II ukazem z 1795 r. zniosła wszystkie diecezje unickie, pozostawiając jedynie archidiecezję potocką Metropolicie T. Rostockiemu i innym biskupom zakazano spełniania czynności pastoralnych. Unia pozbawiona pomocy Polski zamierała Zagrożeni prawosławiem unici przechodzili w pewnych przypadkach wraz z kapłanami na obrządek łaciński, do czego zresztą ich zachęcał i zmianę obrządku zatwierdzał metropolita Siestrzeńcewicz, przeczuwając, że z biegiem czasu carat zmusi ich do przejścia na prawosławie

Następca Pawła I, c<r Aleksander I (1801-1825), w 1806 r. przywrócił metropolię unicką w Rosji, a na ten urząd powołał Lisowskiego. Stolica Apostolska nie zatwierdziła tej innowacji.

2. EtobkOĘKŁ Duchowieństwa Zakon bastionów

W pierwszych latach niewoli narodowej Kościołowi unickiemu w Rosji przewodził Jazon Smogorzewski abp połocki. Po pierwszym rozbiorze Polski podjął obronę Kościoła unickiego wobec rządów rosyjskich, planował nawet (1774) otwarcie seminarium duchownego w Połocku

Po czterech latach wakansu arcybiskupem Połocka został mianowany Mcrakliusz Lisowski (1784-1809). Od pocz^ku swego pontyfikam rozpoczął oczyszczanie obrządku unickiego z naleciałości łacińskich. Sam przyj^ obyczaje i strój kleru prawosławnego. Wobec reform liturgicznych Lisowskiego Stolica Apostolska zajęła negatywne stanowisko. W 1797 r. poddał kontroli hierarchii prawosławne unickie księgi metrykalne. Murowaiy przez cara Aleksandra I metropolitą unickim w Rosji nigdy nie uzyskał z twierdzenia Stolicy Apostalddej. Po 1772 r. duchowieństwo parafialne było stosunkowo liczne (około 650 księży X ale pewna jego część uległa administracyjnym naciskom i przyjęła prawosławie, część zaś uciekła do Polski. Ponieważ na terenach pierwszego zaboni nie było semhtium duchownego abp Smogorzewski w 1774 r. rozpoczął starania o otwarcie takiego semintium w Połocku. Planów tych jediak nie zrealizował Podnigim i tizecim rozbiorze większość kleru unickiego przeszła na prawosławie.

Bazyliaiie - Po 1772 r. na terenie pierwszego żabom było 20 męskich klasztorów bazy Italskich i 3 żeńskie. W 1780 c zorganizowano je w osobną prowincję białomską podporządkowując w 1785 r. jurysdykcji abp I .isowskiego Po dnigim i trzecim rozbiorze do Rosji przyłączam 3 prowincje bazyliańskie - litewską łuską i polską - z ok. 150 klaszt erami Pcc.a dz.iałakiośriąpastorałną zakony zajmowały się także prowadzeniem szkól Te też klasztory, które prowadziły szkoły i kolegia, nie podlegały kasacie.

.3 Kościół unicki w Księstwie Wcwszawskm

Po 1809 r. w granicach Księstwa Warszawskiego znalazła się również unicka diecezja chełmska, część unickiej diecezji przemyskiej w obwodzie zamojskim, i ok. 10 parafii ze zniesionej diecezji supraskiej. Od 1808 r. rządcą Kościoła unickiego w Księstwie był prowincjał bazylianów Ferdynand Ciechanowski, mianowany w 1810 r. bpem chełmskim i senatorem przez króla Fryderyka Augusta

Teza 15. Oświecenie w Polsce, Kościół w okresie stanisławowskim, Oświecenie i jego wpływ na życie religijne.

Wpływy Oświecenia były odczuwane na terenie całego kraju. Jego początki datują się na ok. 173(fr. Specjalne miejsce w dziejach polskiego Oświecenia zajmują Gdańsk i Toruń, pozostające pod wpływami Oświecenia niemieckiego. Bracia Załuscy podjęli działalność reformistycznącelem podniesienia moralnego i intelektualnego poziomu duchowieństwa, usprawnienia duszpasterstwa parafialnego. Wraz z filozofią Oświecenia zaczęły się szerzyć: naturalizm, deizm. indyferentyzm religijny, krytyka Kościoła i zepsucie obyczajów wśród wyższych warstw społecznych. Przedstawicielami polskiego Oświecenia byli np. ks. Stanisław Staszic i ks. Hugon Kołłątaj Polityka kościelna Stanisława Augusta.

Król Poniatowski nie wypracował własnego profitu polityki kościelnej. Formowały ją głównie idee i ludzie Oświecenia