Wzgórze.W obrębie międzymózgowia jest największym skupiskiem istoty szarej jest wzgórze. Można w nim wyróżnić szereg jąder.
- jądra przednie wzgórza (tylne, przyśrodkowe,boczne),
- jądra ciał kolankowatych przyśrodkowe i boczne (są to tzw.jądra specyficzne).
Drugą grupę stanowią jądra niespecyficzne- śródblaszkowe, jądra istoty szarej
środkowej oraz jadro siatkowate. Włókna tych jąder dochodzą do rozległych obszarów kory i ukł.limbicznego.. Promienistości wzgórzowe przednie, środkowe, tylne i dolne powstały w wyniku połączenia się jąder wzgórza z korą mózgu.
Tak więc wzgórze nie tylko pełni rolę "stacji przekaźnikowej" dla impulsów czuciowych ale również spełnia ważne czynności integracyjne. Uszkodzenia w obrębie wzgórza mogą powodować zaburzenie czucia powierzchownego i głębokiego, występowanie samoistnych silnych bóli, patologicznych ruchów mimowolnych.
Nadwzgórze. Do tworów nadwzgórza zalicza się:
trójkąt uzdeczki (oddzielony od wzgórza bruzdą uzdeczki,w jego obrębie znajduje się skupisko istoty szarej) spoidło uzdeczek
szyszynkę (jest gruczołem wydzielania wewnętrznego, leży w zagłębieniu między wzgórkami górnymi blaszki pokrywy) spoidło tylne ( podwieszenie dla szyszynki)
Niskowzgórze natomiast położone jest w tylnobocznej części podwzgórza i leży w przedłużeniu nakrywki konarów. W budowie wewnętrznej wyróżnia się pęczki istoty szarej jaki i białej.
Do jąder niskowzgórza zalicza się:
- jądro niskowzgórzowe
- jądro pola Forela
Do niskowzgórza zalicza się także gałkę bladą. Od strony sródmózgowia dochodzą tutaj jądro czerwienne i istota czarna. Jądra niskowzgórza są ośrodkami ruchowymi międzymózgownia i należą do układu pozapiramidowego.
Komora trzecia
Położona w obrębie międzymózgowia. Jest wąską, czworokątną szczeliną, ustawioną w płaszczyźnie pośrodkowej. Ku tyłowi przechodzi ona w wodociąg mózgu,a z przodu przez parzysty otwór międzykomórkowy łączy się z komorami bocznymi kresomózgowia.
Największą ścianą ograniczającą komorę trzecią jest ściana boczna utworzona przez powierzchnię przyśrodkową wzgórza oraz w dolnej części przez podwzgórze. Ściany boczne komory pokrywa istota szara środkowa.
Ścianę przednią, (włożoną w obrębie kresomózgowia tworzą: blaszka końcowa
- słupy sklepienia
- spoidło przednie
Ściana dolna komory jest utworzona przez istotę szarą środkową podwzgórza. Na granicy ściany przedniej i dolnej znajduje się zachyłek wzrokowy poniżej zachyłka nieco z tyłu zachyłek lejka.
Ścianę górną tworzy tkanka naczyniówkowa komory trzeciej.
Ścianę tylnej jest położone spoidło tylne, spoidło uzdeczek oraz szyszynka . Nad spoidłem tylnym znajduje się zachyłek szyszynkowy. Natomiast nad spoidłem uzdeczek -zachyłek nadszyszynkowy.