3436

1 Historia controllingu

Idea controllingu wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych. W 1778 roku funkcjonowała w centralnej administracji państwowej instytucja „comptrollera". Po raz pierwszy nazwa controlling użyta została w 1892 roku jako nazwa stanowiska pracy zaplanowanego w firmie General Electric Company, przy czym stanowisko controllera pojawiło się w 1921, jako osoby odpowiedzialnej za sprawy finansowe przedsiębiorstwa.

Jednak prawdziwy rozwój controllingu nastąpił dopiero w latach dwudziestych kiedy, w wyniku wielkiego światowego kryzysu przedsiębiorstwa amerykańskie zostały zmuszone do intensywnych poszukiwań nowych metod zarządzania. Controllerowi przyporządkowano nowe - nie związane ze sprawami finansowymi - zadania. W 1931 roku założono „Controller's Institute of America", który w roku 1962 (już jako „Financial Executive Institute") opracował „Katalog zadań controllera” obejmujący¹:

•    Planowanie (opracowywanie, realizację    i koordynację

różnorodnych planów w przedsiębiorstwie),

•    Sprawozdawczość i interpretację (porównywanie planu z jego realizacją, analiza i interpretacja wyników),

•    Ocenę i doradztwo (pomoc dla kierownictwa w realizowaniu funkcji kierowniczych),

•    Nadzór nad realizacją zadań (kontrola    wewnętrzna i

rewizja),

•    Badania rozwoju całej gospodarki.

Do europejskich firm idea controllingu dotarła dopiero w połowie lat pięćdziesiątych, przede wszystkim poprzez zakładanie filii przedsiębiorstw amerykańskich. Obecnie największy rozwój controllingu można zaobserwować w Niemczech i Francji, chociaż w ostatnim dziesięcioleciu

1

J. Goliszewski: Controlling - system koordynacji przedsiębiorstwa, „Przegląd Organizacji", nr 8-9 z 1990, s. 16