34900

o w prawie justyniańskim ustalenie kompromisu przybiera formę pisemną lub oświadczenia do protokołu prowadzonego przez arbitra

o jako, że arbiter był osobą prywatną istniało zagrożenie, że nie zechce wydać orzeczenia

■    już w czasach republiki sędzia prywatny nie mógł się uchylić od wyrokowania, wyjątkowo i tylko po złożeniu przysięgi, że sprawa jest dla niego niejasna

o kluczową kwestią było zaufanie stron do arbitrów Pretorska ochrona pozaprocesowa

o In integrum restitutio (przywrócenie stanu poprzedniego)

■    usuwało skutki zdarzenia prawnego (najczęściej ważnego aktu prawnego)

■    dochodziło pod ścisłą kontrolą urzędnika

•    na wniosek zainteresowanego pretor lub namiestnik prowincji wydawał po zapoznaniu się ze sprawą (causa cognita) odpowiednie decretum, które dotyczyło konkretnej osoby lub actio

■    edykt przewidywał jego stosowanie w przypadku:

•    metus

•    dolus

•    brak doświadczenia życiowego (osoby dorosłe przed ukończeniem 25go roku życia)

•    nieobecności spowodowanej sprawami państwa lub inną, ważną i uzasadnioną przyczyną

•    niesłusznego wyroku

•    nadmiernego żądania

o missio in possessionem (wprowadzenie w posiadanie)

■    dotyczyło całości dóbr (missio in bona) lub poszczególnych części i rzeczy (missio in rem)

■    prowadziła do stworzenia zastawu pretorskiego

■    celem było strzeżenie rzeczy

■    mógł o nie wystąpić np. właściciel gruntu, któremu zagrażało zawalenie się budynku sąsiada (damnum infectum), w postulatio prosił pretora o wprowadzenie w dzierżenie gruntu, w przypadku braku skutków po roku występowano o drugi dekret na podstawie którego missio dawała posiadanie, które mogło prowadzić do zasiedzenia lub sprzedaży majątku

■    opór sąsiada grozi mu więc nawet utratą własności

■    celem missio in bona było przełamanie oporu strony pozwanej, która nie chciała się procesować poprzez wszczęcie uniwersalnej egzekucji majątkowej

o stypulacje pretorskie

■    kontrakty słowne zawierane na polecenie pretora lub edyla na wniosek strony przeciwnej

■    pozwalały m in. na wzajemne zaliczenie długów i wierzytelności (kompensacja)

■    cautia dumni infecti - przyrzeczenie pokrycia szkody w razie jej powstania