35252

Poza podstawowymi składnikami, w strukturze bilansu płatniczego wyróżniamy ponadto pozycję „błędy i opuszczenia” jako pozycję korygującą oraz w przypadku systemu stałego kursu walutowego operacje wyrównawcze. Transakcje (operacje) wyrównawcze są miarą salda bilansu płatniczego. W przypadku dodatniego bilansu płatniczego operacje wyrównawcze zwiększają rezerwy dewizowe, w przypadku ujemnego zmniejszają rezerwy dewizowe.

Po uwzględnieniu operacji wyr ównawczych saldo bilansu płatniczego musi zawsze równać się do zera. Nadwyżka (deficyt) bilansu płatniczego odzwierciedla napływ (odpływ) netto środków pieniężnych do danego kraju. Brak równowagi w bilansie płatniczym i w rezultacie operacje wyr ównawcze są konsekwencją odchylenia kursu ustalonego przez bank centralny od jego rzeczywistego poziomu, który wyznacza rynek walutowy. W systemie płynnego kursu walutowego bilans płatniczy jest zawsze zrównoważony, gdyż saldo na rachunku obrotów bieżących ma zawsze taką samą wartość absolutną co saldo na rachunku obrotów kapitałowych, tyle że ze znakiem przeciwnym. Obroty wyrównawcze bilansu płatniczego okr eślane są również jako bilans obrotów dewizowych banku centralnego danego kraju. Z rachunkowego punktu widzenia bilans płatniczy (BP) - z uwzględnieniem bilansu obrotów wyr ównawczych (BOD) - jest zawsze równy zeru.

BP = BOB + BOK + BOD = 0

Z rachunkowego punktu widzenia bilans plabriczyjest zawsze zrównoważony, natomiast z ekonomicznego puirktrr widzenia zwykle tak nie jest. Szczegóhtie w kr ótkim okresie (np. w ciągu miesiąca, kwartału czy roku), kiedy mamy do czynienia również z transakcjami nie obsługującymi realnych procesów gospodarczych (nie wszystkie przypływy kapitału krótkotenninow'ego obsługują popyt konsumpcyjny i inwestycyjny). Stąd we współczesnych definicjach równowagi bilansu płatniczego tr ansakcje kapitału krótkoterminow'ego (zmieniające krótkoterminowe zadłużenie kraju wobec zagranicy) są traktowane jako operacje wyrównawcze.

0    równowadze bilansu plabticzego decyduje natomiast równowaga transakcji autonomicznych (obroty towarowe i usługowe, bilans procentów' i dywidend wr az ze wszystkimi pozostałymi transakcjami na rachunku obrotów bieżących oraz przepływy kapitału długoterminowego w postaci pożyczek, lokat bezpośrednich

1    pośrednich)

W systemie stałego kursu walutowego saldo bilansu płatniczego nie musi wynosić zero. Jeżeli w bilansie plahriczym występuje deficyt, oznacza to, że całkowity odpływ pieniądza jest większy od całkowitego napływu łącznie na obu rachunkach. Aby utrzymać stały kurs walutowy, bank centralny musi stworzyć przeciwwagę dla nadwyżki podaży np. funtów, zgłaszając dodatkowy popyt na taką samą ilość funtów Bank centr alny zmniejsza w tym celu swoje rezerwy dewizowe, sprzedając dolary i kupując za nie fimty.

W bilansie płatniczym operacje te są wykazywane jako transakcje wyrównawcze. Jeżeli występuje nadwyżka bilansu płatniczego, państwo interweniuje na rynku walutowym, skupując waluty obce

i zwiększając swoje rezerwy dewizowe Jeżeli natomiast bilans płatniczy wykazuje deficyt, rezerwy dewizowe zmniejszają się.

/.naczenie i wpływ bilansu płatniczego na sytuacje społeczno-gospodarcza kraju

Równowaga bilansu płatniczego jest jednym z celów polityki gospodarczej. Stosowane są różne sposoby przywracania równowagi

z zakresu polityki pieniężno-kredytowej bądź fiskalnej Jednak przywrócenie równowagi nie zawsze musi być priorytetem władz rządzących. Głównym celem sporządzania bilansu płatniczego jest zapewnienie informacji o stanie stosunków finansowych państwa z zagranicą, przeznaczonej dla administracji gospodarczej.