35677

PROBLEM USTALENIA PRAWDY W PROCESIE

> Regiily, zasady i instytucje ograniczające poznanie prawdy w postępowaniu:

•    Domniemania prawne

•    Zasada res iudicata pro \eritate habetur - z chwilą, gdy od orzeczenia nie przysługuje środek odwoławczy staje się ono prawomocne formalnie i niepodważalne, nawet gdyby okazało się, iż jest oparte na błędnych ustaleniach faktycznych (powaga rzeczy osądzonej).

•    Zasada formalizmu procesowego - czynności procesowe muszą być dokonywane w określonej formie, np. środki odwoławcze muszą być składane w przewidzianym terminie, bo po ich upływie strona traci prawo do ich wniesienia, nawet gdyby ustalenia sądu I instancji były błędne.

•    Zakaz reformationis in peius - jeżeli środka odwoławczego nie wniesiono na niekorzyść oskarżonego to zasadniczo nie można zmienić wyroku na jego niekorzyść, nawet gdyby okazało się, iż zasługuje on na surowszą karę.

•    Zakazy dowodowe - służą przede wszystkim ochronie podstawowych praw i wolności obywatelskich (idea uczciwego procesu - fair trial); trzy podstawowe kategorie zakazów dowodowych:

1. Zakazy dowodu określonych faktów np. związane z tajemnicą narady sędziowskiej, tajnością wyborów do ciał przedstawicielskich.

2. Zakazy stosowania określonych środków dowodowych np. „nie wolno przesłuchiwać jako świadków: 1. Obrońcy co do faktów, o których dowiedział się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę; 2. Duchownego co do faktów, o których dowiedział się przy spowiedzi”,

3.    Zakazy stosowania określonych metod dowodowych np. wyjaśnienia, zeznania lub oświadczenia złożone w warunkach wyłączających swobodę wypowiedzi nie mogą stanowić dowodu; podobnie informacje uzyskano stosując przymus fizyczny lub psycliiczny (tortury, groźby, a nawet podstęp) oraz określone środki chemiczne lub techniczne.

—> Przywileje dowodowe - prawo do nie udzielania informacji (np. prawo odmowy zeznań), skorzystanie z przywileju skutkuje powstaniem zakazu dowodowego