zarządu lokalnego.(najistotniejsze to :Ustawy: o ustroju powiatów - z 1872r, gmin miejskich -z 1853 r i gmin wiejskich - z 1891 r.) Od tej chwili administracja terytorialna sprawowana była przez fachowych urzędników będących pod kontrolą organów samorządowych.
W 1815 r wprowadzono jednolity system administracji terytorialnej. Kraj podzielono na:
1) Prowincje ( 10, po 1918 r-12 ), z nadprezydentami na czele. Przy nadprezydencie utworzono rade prowincjonalna , do której kompetencji należało współdziałanie w wydawaniu rozporządzeń policyjnych oraz zażaleń decyzji wydziału obwodowego).
Organem uchwałodawczo - kontrolującym samorządu prowincjonalnego był seim prowincjonalny na czele z marszałkiem, do którego kompetencji należały sprawy lokalne, oraz opiniowanie spraw przekazanych przez rząd. Sejm wybierał organ wykonawczo-zarządzający, którym był wydział prowincionalny oraz dyrektora krajowego, reprezentującego wydział na zewnątrz i realizował jego uchwały. Nadzór nad samorządem prowincjonalnym sprawował nadprezydent prowincji.
Prowincje stanowiły jednostki administracji państwowej jak też samorządowe związki prowincjonalne Prowincje dzieliły się na:
2) Rejencie z prezydentami reiencii ( mianowanymi przez króla ), byli to przedstawiciele ministra spraw wewnętrznych w powierzonych im obwodach. Z prezydentem rejencji współpracował wydział obwodowy złożony z prezydenta i członków mianowanych przez króla jak również wybieranych przez wydział prowincjonalny).
Pełnił on funkcję sądu administracyjnego drugiej instancji.
Rejencje pozostały wyłącznie jednostkami administracji rządowej, brak tu było organów samorządowych.
Kolejnym szczeblem podziału administracyjnego były:
3) Powiaty - na czele powiatowej administracji ogólnej stali landraci (starostowie), którym podlegały wszystkie sprawy administracji i policji powiatu.
Podstawowym organem samorządu bvł sejmik powiatowy, do którego kompetencji należały wszelkie uchwały w sprawach lokalnych oraz wybór delegatów do sejmu prowincjonalnego, jak również członków wydziału powiatowego.
Organem wykonawczym samorządu powiatowego, a zarazem organem kolegialnym administracji rządowej był wydział powiatowy, który sprawował nadzór nad samorządem gminnym, był też sądem administracyjnym pierwszej instancji.
Powiaty po roku 1872 otrzymały podwójną postać: okręgów administracji państwowej i poza tym związków powiatowych opartych na zasadach samorządności.
Najniższą jednostką administracyją i samorządową były:
4) Gminy wiejskie i miejskie - były korporacjami prawa publicznego, którym powierzono samorząd we własnych sprawach, a także lokalną administrację państwową.