3619

też, według Huma każdą, nawet najbardziej skomplikowaną myśl ludzką można rozłożyć na pewną ilość prostych idei, które mogą ewentualnie ulegać zmniejszeniu lub zwiększeniu. Hume twierdzi więc, że człowiek jest w stanie wyobrazić sobie wszystko to co nie zawiera w sobie absolutnej sprzeczności. Przytacza tu przykład człowieka, który z powodu braku któregoś z zmysłów nie posiada w umyśle wrażeń i idei z tego zmysłu wypływających.

wszystkie przedmioty rozumu i badania ludzkiego dzieli Hume na dwa rodzaje, tj. na stosunki pomiędzy ideami i na fakty. Do stosunków pomiędzy ideami zalicza całą matematykę. Prawa nią rządzące wypływają wyłącznie z działania rozumu, dlatego drogą doświadczalną nie można wywieść ich sprzeczności. Fakty stanowią odmienną grupę. Każdy fakt posiada swoją możliwość przeciwstawną, która o ile nie zawiera w sobie sprzeczności jest równie łatwa do przyswojenia przez rozum. Przykładem może być zdanie: Słońce jutro wzejdzie. Jest ono tak samo zrozumiałe, jak to, że wzejdzie. Według Huma wszelkie rozumowanie dotyczące faktów ma za podstawę stosunek przyczyny i skutku. Rozumowanie aprioryczne może

doprowadzić do wyprowadzenia z jednej przyczyny wielu różnych, niesprzecznych skutków. W celu sprawdzenia, który z pomyślanych skutków jest zgodny z prawdą, ludzki umysł opiera się na doświadczeniu „każdy skutek jest zdarzeniem różnym od swojej przyczyny, nie można go przeto wykryć w przyczynie, a aprioryczne na jego temat pomysły i koncepcje są czymś zupełnie dowolnym". Hume zadaje tu pytanie: Jaka jest podstawa wszelkich konkluzji uzyskanych z doświadczenia? według Huma nie mają one żadnych podstaw rozumowych. Twierdzi on, że dane doświadczenie może udzielać pewnej wiedzy jedynie w stosunku do wykorzystanych przedmiotów i tylko w pewnym obrębie czasu. Odkrywa, że człowiek rozszerza wnioski z danego doświadczenia na przyszłość. Powstaje zatem pytanie: Dlaczego i na jakiej podstawie Hume uważa, że pomiędzy zdaniami „Przekonałem się, że z takim to a takim przedmiotem łączył się zawsze taki to a taki skutek" oraz „Przewiduję, że z innymi przedmiotami z wyglądu podobnymi łączyć się będą skutki podobne". Umysł ludzki dokonuje jakiejś czynności myślowej. Czynność ta nie jest ani umysłowa, ani intuicyjna, niemniej jednak istnieje.

Ludzki rozum poszukuje podobieństw pomiędzy