36391

Latarnik

Geneza utworu.

-Impulsem do napisania tej noweli była notatka w korespondencji Juliana Horaina. do gazety. Sienkiewicz nadał jej wydźwięk patriotyczny. Horain opisywał historię polskiego emigranta Siellawy. który stracił pracę latarnika, ponieważ zaczytał się we wciągającej powieści Zygmunta Kaczkowskiego Murdelio. Tytuł utwoni odnosi się latarnika, którego historia stała się podstawą wątku fabularnego noweli oraz do funkcji, którą objął Skawiński - główny bohater utwoni.

Problematyka noweli

-    najistotniejszym problemem poruszonym w noweli jest tęsknota za ojczyzną polskiego emigranta, główny bohater jednak nie do końca zdaje sobie sprawę z tego jak wielką posiada potrzebę powrotu do ojczyzny. Potrzeba myślenia o ojczyźnie została wyparta u Skawińskiego przez dominującą potrzebę odpoczynku po latach niepowodzeń i tułaczki Dopiero lektura Pana Tadeusza uświadamia mu jak bardzo tęskni za domem, ta książka od tej pory będzie najprawdopodobniej wiernym towarzyszem bohatera, przypominając mu o ojczyźnie.

Kompozycja i artyzm utworu

-    pojawiają się typowe elementy budowy noweli, czyli: ekspozycję, zawiązanie akcji, punkt kulminacyjny i rozwiązanie akcji.

-    jednym z ciekawszych zabiegów zastosowanych przez autora jest posłużenie się dwoma punktami widzenia: bohatera i narratora. Zabieg ten daje wyraziste efekty szczególnie we fragmentach opisów przyrody, kiedy to najpierw poznajemy to, jak odbiera świat bohater, a następnie trzećioosobowy narrator tłumaczy nam znaczenie widzianych obrazów. Przykładem takiego zabiegu jest opis widoku, który miał Skawiński z latarni na las między Panamą i Aspinwallem. Wiemy, co widzi Skawiński i otrzymujemy opis tego. jakie znaczenie ma ten widok dla latarnika, i jakie wydarzenia z jego przyszłości mu przypomina.

-    zmiany w przyrodzie odpowiadają także uczuciom towarzyszącym latarnikowi podczas otwierania paczki z książkami. Natura oddaje nastrój święta, który odczuwa Skawiński i zarazem tworzy go.

-    ważny element kompozycji, którym jest książka - Pan Tadeitsz Adama Mickiewicza. Pozornie książka jest elementem statycznym, ale jej lektura wywołuje liczne wspomnienia u głównego bohatera i pozwala mu wrócić myślami do opuszczonej ojczyzny. Jest także przyczyną katastrofy, za którą można uznać utratę pracy. Niejednoznaczne zakończenie pozwala interpretować jej rolę jako oparcie w przyszłości dla głównego bohatera.

Gatunek

W Latarniku Henryk Sienkiewicz przy maksymalnym skondensowaniu struktury noweli zawarł dużo wątków, które są bardzo ciekawym materiałem do interpretacji. W omawianym utworze możemy wyróżnić kilka najważtuejszych dla odbiorców elementów, są to: ujęcie romantyczne, naturalistyczne i pozytywistyczne zarazem, wątki patriotyczne, ludowe i psychologiczne.

Najważniejsze dla zrozumienia utworu wydają się być elementy odwołujące się do romantyzmu Należą do nich: motyw młaczki Skawińskiego i jego walki na wielu frontach, która oddaje romantyczną ideę walki wszędzie tam. gdzie toczy się bój o wolność; uczucie nostalgii towarzyszące latarnikowi; wykorzystanie najważniejszej dla dziewiętnastowiecznych emigrantów książki, czyli Pana Tadeusza i zawartego w mej motywu miłości do ojczyzny jako miłości do ziemi i mowy ojczystej oraz motyw powrotu do ojczyzny, który dokonuje się w trakcie lektury książki Mickiewicza.

Do wątków psychologicznych możemy zaliczyć: studium charakteru Skawińskiego; wątek przygotowywania się do śmierci, którym jest samotnicze życie na latarni; ścieranie się w latarniku pragnienia odpoczynku i nie do końca uświadamianej potrzeby powrotu do ojczyzny. Latarnik bywał nawet nazywany nowelą psychologiczną (w takich kategoriach, w jakich rozpatrywano psychikę w XIX wieku).

Mniej widoczne są pozostałe elementy. Składniki naturalistyczne to przede wszystkim studium starości i obecne w utworze przekonanie o tym. że istnieją społecznie umotywowane normy przeżyć wewnętrznych, na których tle można rozpatrywać przeżycia jednostkowe. Elementy ludowe to motyw chłopskiego pochodzenia Skawińskiego i obrazy zawarte w jego retrospektywnym śnie. Pozytywistyczne ujęcie przejawia się w ścisłości motywacji i wierze w lepszą przyszłość oraz w to, że warto wkładać wysiłek w kierowanie swoim losem; przekonania te długo towarzyszą głównemu bohaterowi.