41150

Inni bohaterowie - kontami nacje portretowe, np.. Kriestoobradnikow to kielecki Woronkow + warszawski Sokolow, inspektor Zabielski

Inne- wierne modelowi, np. Kostriulew (Aleksander Geisler - historyk kielecki), Iłarion Dziarski (Mikołaj Sperański - nauczyciel jęz, polskiego i lit, ros.), ks. Wargulskie (ks. Czerwi liski)

„SP” - piętno wewnętrznej autentyczności. Obraz rzeczywisty profesury kieleckiej w latach gimnazjalnych Żeromskiego nie przedstawiał się tak rozpaczliwie jak w powieści. Autor go wyraźnie pogarszał eksponując urzędową lojalność, bierność i zastraszenie autor świadomie kontrastuje tło dla społecznej i narodowej aktywności pokolenia młodzieży.

Tę procedurę PRZYSTOSOWANIA RZECZYWISTOŚCI DO POTRZEB SZTUKI przyjął Żer. jako metodę postępowania i zasadę. Widać to najwyraźniej w technice konstruowania młodzieżowych bohaterów. Realne biografie poddane dysocjacji, rozłożenia na elementy pierwsze - by z wyizolowanych fragmentów budować konstrukcje do powieści.

Natomiast to wszystko, co jest realną, rzeczową materią opowieści nadającą jej walor dokumentu wzięte jest bezpośrednio z życia w stanie surowym;

formowanie się wśród młodzieży grup „arystokratów”, „wolnopróżniaków” i „demokratów”, „literatów”.

- powstawanie kół samokształcenia (literatura, filozofia)

Wartość wiarygodnego dokumentu posiada również to, co w powieści jest najistotniejsze, obraz rusyfikacji i odporu młodzieży na de ogólnej inercji społeczeństwa. Obraz ten pokrywa się z faktycznym stanem szkolnictwa elementarnego i średniego w Królestwie. Zmierzanie przez władze do nadania całemu systemowi wychowawczemu funkcji instrumentu „odpolszczania”. W gimnazjum klerkowskim język wykładowy: rosyjski (jedyny przedmiot po polsku: religia)

Za mówienie po polsku - kary. Nauka polskiego na dalszym planie i ocenzurowana. Zafałszowana historia w podręcznikach. Polityka rusyfikacyjna Apuchtina i Hlirki (kuratorzy). Kontrole pozalekcyjne na stancjach. Sieć szpiegostwa i inwigilacji.

Powieść nie ogranicza się do ukazywania tylko zew. form rusyfikacji, lecz obnaża wew. mechanizm.

Cel szkoły - nie tylko odpolszczanie. Ale utrzymywanie umysłów w stanie bezładu, brak samodzielności (np. nauczanie tylko pamięciowe). Zupełna redukcja ideowych i artystycznych treści przedmiotu. Młodzież ratowała się samodzielną, zakazaną lekturą. Zamierzony efekt finalny edukacji: maksymalne przytępienie zdolności do samodzielnego, krytycznego myślenia. „SP” to potwierdzają.

Społeczeństwo polskie nieuświadomione wchodziło w samobójczy sojusz

-    wyeliminowanie tzw. kwestii polskiej z porządku polityki europejskiej

-    ostateczne sformułowanie i upowszechnienie w kręgach społeczności narodowej zasad i programu politycznej ugody z władzą zaborczą- głównym eksponentem i organizatorem tej orientacji był poczytny i wpływowy na ziemiach polskich petersburski „Kraj”, znakomicie redagowany przez Erazma Piltza przy pomocy Wł. Passowicza i syna margrabiego Zygmunta Wielopolskiego.

* wykładnik opinii publicznej wszystkich 3 zaborów

•nie dostrzegano żadnej szansy na niepodległość - głosił politykę rezygnacji i skromnego działania na rzecz rozwoju Polski

*”Kraj” konsekwentnie nakłaniał do bezwarunkowego przyjęcia państwowości rosyjskiej, do lojalności

2