41164

upośledzonej zbiorowości (Jednak Kasprowicz hymny pisze zanim sformułowano teoretyczne podstawy ekspresjonizmu!)

Twórczość Kasprowicza charakteryzuje się tym, że przeważa tu perspektywa ogólnoludzka wyrażająca się w przewadze zagadnień filozoficznych i moralnych. Echa problemów polityczno-narodowych są rzadkie i nie stanowią ideowego podłoża jego poezji.

4 naczelne tematy poezji Kasprowicza (okresu od momentu załamania się młodzieńczej wiary do napisania pierwszych Hymnów):

•    Stwierdzenie moralnego upadku człowieka

•    Zupełnie inne niż w okresie młodzieńczym ujęcie miłości. Dla Kasprowicza miłość sprowadzała się do symbolu greckiej Venus Anadiomene, wyłaniającej się z fal morskich. Poeta uwielbiał piękno i swobodę miłości cielesnej, traktując ideę średniowiecznego ascetyzmu jako objaw obłędu (tak było w młodości). II etap twórczości - poeta dostrzega rozdźwięk między ciałem a duszą.

•    Nawrót do biblijnego mitu o wygnaniu duszy ludzkiej z raju. Mit ten staje się dla poety jakby symbolicznym obrazem dwoistości ludzkiej duszy - jej zaświatowych tęsknot i zarazem jej moralnego upadku.

•    Zagadka, jaką jest historyczna postać Chiystusa oraz myśli i refleksje z tym związane. Największe nasilenie poetyckie tych tematów przynoszą Hymny.

Hymny - umiejętne operowanie symbolem; upodobnienie do muzycznej kompozycji; posługiwanie się wierszem wolnym - charakterystyczne cechy ówczesnej poezji europejskiej tego czasu.

Pierwszy cykl - Ginącemu światu jest bogoburczy, a właściwie antyclirześcijański. Ginącym światem ma być właśnie clirześcijaństwo.

Drugi cykl - Salve Regina - coś w rodzaju pierwszego kroku religijnego nawrócenia. Poeta pisze o tych stronach clirześcijaństwa, które pociągają, wzruszają i są najpiękniejszymi możliwościami ludzkiego ducha.

TREŚĆ HYMNÓW

DF.IS IRAF. - poetycki protest przeciwko idei Sądu Ostatecznego nad człowiekiem. Człowiek jest istotą grzeszną, bo podlega prawom natury stworzonej przez Boga, odpowiedzialność więc za grzech spada na Stwórcę, nie na stworzenie. Straszliwa wizja Sągu Ostatecznego staje się u Kasprowicza apoteozą potęgi grzechu, triumfem zła, które stworzył Bóg. Stąd jedynym absolutem jest ból, jedynym wyzwoleniem - śmierć.

SALOME - miłosny monolog biblijnej Salome, której postać stała się popularna w literaturze i sztuce doby symbolizmu. W interpretacji Kasprowicza Salome kochała św. Jana; jej monolog to jakby nowa Pieśń nad pieśniami - hymn miłości, któiy śpiewa Salome do leżącej na misie ściętej głowy ukochanego. Zakończenie utworu jest wyrazem buntu przeciw Bogu i rozpaczy. Salome wyrzuca Bogu, że dla niego św. Jan wzgardził jej miłością.

ŚWIĘTY BOŻE. ŚWIĘTY MOCNY - hymn stawia nas wobec zasadniczego pytania - kim jest naprawdę Stwórca świata: Bogiem czy Szatanem. Bo jeśli jest Bogiem to musiałby współczuć