41561

VI. PRAWORZĄDNOŚĆ, przestrzeganie i stosowanie praw a, gwarancje.

Praworządność - to przestrzeganie prawa przez organy władzy państwowej i publicznej.

wg. Formalnej koncepcji praworządności przestrzeganie prawa powinno być bezwzględne; niezależne do pozaprawnych zasad np.: moralnych, słuszności; winno wynikać li tylko z tytuły jego obowiązywania.

wg. Materialnej koncepcji praworządności należy przestrzegać tylko i wyłącznie jeśli jest ludzkie, moralne i zgodne z prawami natury.

Podmiotowy zakres praworządności odnosimy do imperatywnych organów.

a)    naczelnej władzy państwowej (Parlament, Prezydent, R.M., Sądy)

b)    terytorialnej władzy państwowej (Urzędy wojewódzkie, miejskie i resortów)

c)    terytorialnej władzy publicznej wykonawczej i uchwałodawczej (rady i samorządy woj., miejskie, gmin, powiatów)

d)    oraz do indywidualnych obywateli (mówimy wtedy o przestrzeganiu prawa ale nie o praworządności)

i znajduje wyraz w:

Praworządności w stanowieniu prawa (wg. koncepcji formalnej) czyli, że organy stanowiące prawo obowiązane są wykonywać swoje prawo na podstawie aktów prawnych wyższego rzędu organów nadrzędnych, czyli zgodnie:

-    formalnie i treściowo z konstytucją i ustawą

-    z obowiązkiem uchwalania ustawy przez parlament (obie izby)

-    z wymogiem proceduralnym tj. promulgacja, publikowanie w Dzienniku Ustaw

-    z przestrzeganiem zasady jawności w procesie stanowienia prawa

-    z przestrzeganiem zasady stanowienia prawa precyzyjnego i ścisłego

-    z zachowaniem ogólnych demokratycznych zasad tworzenia prawa

Powyższe zasady konstytucyjne są formalną (instytucjonalną) gwarancją praworządności. Oparte są o państwową ochronę praworządności poprzez nadzór

1.    Trybunału konstytucyjnego (zgodność wszelkich aktów prawnych z konstytucją).

a)    wnioski kontroli prawnej uprawnionych podmiotów

b)    skarga konstytucyjna osób fizycznych lub prawnych

2.    Sądy administracyjne (władza publiczna i obywatel występują na równych prawach)\

3.    Rzecznika Praw Obywatelskich (niezawisła straż wolności i praw człowieka i obywatela)

Przedmiotowy zakres praworządności odnosimy do respektowania podczas stosowania prawa generalnej materii prawnej wyrażonej w:

1.    Konstytucji.

2.    Kodeksach prawa materialnego.

3.    Kodeksacłi procedury prawnej.

a znajduje on wyraz w:

Praworządności w stosowaniu prawa (wg. koncepcji formalnej) charakteryzującej się: