42664

4. Aron Guriewicz: CZASOWO-PRZESTRZENNE WYOBRAŻENIA ŚREDNIOWIECZA fw:] Kategorie kultury śretkiiowiecznej. Moskwa 1972

lYzestrzeń    - trójwymiarowa, geometryczna i rozległa forma, pozwalająca się dzielić na odcinki.

Czas    - trwanie, nieodwracalna konsekwencja przepływu zdarzeń z przeszłości przez teraźniejszość

w przyszłość.

Są one czynnikami obiektywnymi: ich cechy są niezależne od wypełniającej je materii.

D Człowiek nie rodzi się ze zmysłem czasu - jego aparat orientacji czasowo-przestrzennej jest określany przez kulturę, do jakiej należy. Sąto z założenia pojęcia abstrakcyjne.

0 Czas nigdy wcześniej nie był tak ceniony, a przestrzeń tak szybko nie kurczyła się jak współcześnie.

D Stosunek ludzi pierwotnych do tych zagadnień był z reguły konkretny i przedmiotowo-zmysłowy.

D Sąto naturalne wyznaczniki życia, ale o charakterze potężnych i tajemniczych sił

D Czas może być dobry albo zły. sprzyjający lub nie ... (podobnie przestrzeń)

0 Podział na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość możliwy jest dopiero w przypadku przyjęcia linearnej koncepcji czasu z ideą jego nieodwracalności (w pewnych okresach dominuje cykliczna koncepcja czasu - np. coroczne święta, pory roku)

D W antyku czas pozbawiony był homogennej, chronologicznej kolejności i podobnie jak przestrzeń nie był jeszcze pojęciem abstrakcyjnym.

0 Nie można mówić o jednakowych kategoriach czasu i przestrzeni dla całego średniowiecza - wszystkich krajów Europy.

0 Przełom od okresu późnego średniowiecza - pojawienie się i wzrost znaczenia klasy ludności miejskiej (praktyka gospodarcza i styl życia diametralnie różne od życia wsi). Zmiana systemu czasu z „epoki biblijnej" na „epokę kupców" (związek z rozwojem kupiectwa, rzemieślnictwa i nauki).

0 Źródło naszej wiedzy: sztuki plastyczne i literatura - prawdziwy (wyższy) realizm cechuje tylko świat istot boskich (związek z etyką i ideologią).

D Czas i przestrzeń nigdy w średniowieczu nie uzyskały takiego stopnia niezależności jaki mają współcześnie <-skłonność do uniwersalizmu i jednolitego pojmowania rzeczywistości.

D Epos i mitologia - odbicie jednej, archaicznej warstwy kultury, (podobiue żywoty świętych, listy, traktaty, dokumenty gospodarcze, eposy bohaterskie)

0 Źródła pisane - język, terminologia, formuły, wyrażenia i grupy słowne

D Sztuka - anonimowa; odtwarzanie ugruntowanej przez tradycję maniery; wyróżnianie idei i pojęć o uniwersalnym znaczeniu. („Teologia sztuki’ )

0 W średniowieczu trudne do rozróżnienia był)- granice pomiędzy fikcją a prawdą, tak samo jak brak podziału między literaturą świecką a sakralną.

0 Kategoria czasu jak i ituie elementy „modelu świata”, była stosowana spontanicznie i podświadomie.

1