4687

2.    Odróżnienie w obrębie systemów fonologicznych samoglosek(tonów) i spółgłosek(szmerów)

3.    Istnienie leksykonu złożonego ze znaków odsyłających do pojęć

4.    Odróżnienie w obrębie leksykonu nazw przedmiotów i nazw czynnośa(cech)*

5.    Istnienie reguł umożliwiających tworzenie z jednostek leksykonu zdań(wypowiedzi), mających strukturę, tzn. nie będących tylko stawianiem obok siebie jednostek.Ciągi wypowiedzi są teoretycznie nieskończone(rekurencja)

6.    Najogólniejsza struktura pojęciowa wypowiedzi to orzekanie czegoś o czymś(przypisanie cechy jakiemuś przemiotowi)

7.    Istnienie wyrażeń wskazujących na uczestników aktu mowy i obiekty(okoliczności) towarzyszące aktowi mowy(wyrażenia okazjonalne)

8.    Istnienie wyrażeń informujących o czasie i przestrzeni komunikowanych zdarzeń

9.    Istnienie wyrażeń informujących o postawie modalnej nadawcy(twierdzenie, przeczenie, pytanie i in.)

10.    Istnienie wyrażeń oceniających(dobrze, źle) i wskazujących na ilość(jeden, dwa, dużo) oraz intensywiośćflbardzo)

INNE (KWESTIONOWANE) UNIWERSALIA

-    istnienie morfemów

(o ile morfem jest pojęciem uniwersalnym, to wyraz już nie. W językach polisyntetycznych morfemów tworzących zdanie w żaden sposób nie można podzielić na wyrazy)

-    czas przeszły, teraźniejszy I przyszły

•Ale: np. j. japoński ma 2 czasy - przeszły i teraźniejszo-uniwersalno-przyszły.

*    a j.hopi (język indian płd.wsch.Arizony) ma 3 czasy- obiektywny(przeszło-teraźniejszy). subiektywny(przyszły, ale używany też do wielu przeszłych i teraźniejszych faktów ze sfety uczuć) i uniwersalny(do rzeczy, które są zawsze prawdziwe)

-    osoby czasownika

*    niektóre języki indian mają 4 os. lub żeby pozostać w gramatyce indoeuropejskiej-bliższą trzecią i dalszą trzecią.

*    wele języków(w tym polski) dysponuje kilkoma formami os. trzeciej, różniącymi się rodzajem gramatycznym.

*    niektóre języki( np.austronezyjskie, austroazjatyckie) mają 2 formy pierwszej os. I. mn. "my“ z uwzględnieniem odbiorcy(słuchacza), (tzn. ja lub my waz z tobą) oraz jego wykluczeniem(tzn. “my* ale bez ciebie)

*    w j. japońskim śdśłe rzecz biorąc nie ma osób gramatycznych, niektóre rzeczowniki spełniają taką funkcję.

-    liczba pojedyncza i mnoga(źródło: wikipedia) http://pl.wikipedla.org/wikiAJniwersaiia j %C4%99zykowe

SYNTAKTYCZNA TYPOLOGIA JĘZYKÓW NATURALYCH

kryterium:

tzw. wykładniki synataktyczne

1. języki pozycyjne- decyduje szyk wyrazów, np. j. angielski Mark killed a lion vs. a lion killed Mark

j. polski (rzadko):