5058

- nie ma stanu zagrożenia naruszenia prawa, zabezpieczenie na przyszłość interesów / praw podmiotów uczestniczących w stosunku prawnym

Organy ochrony prawnej

A) ORGANY ROZSTRZYGAJĄCE

1. ORGANY SĄDOWE

•    SĄDY- organ państwowy, niezawisły, powołany specjalnie do sprawowania wymiaru sprawiedliwości, jurysdykcja w formie jawnej procesowej

-    powszechne => rejonowe, okręgowe, apelacyjne

-    szczególne => administracyjne => wojewódzkie sądy administracyjne,

Naczelny Sąd Administracyjny i sądy wojskowe

-    Sąd Najwyższy

•    TRYBUNAŁY

-    Trybunał Konstytucyjny

-    Trybunał Stanu

-    tiybunały międzynarodowe => Europejski Trybunał Praw Człowieka, Europejski Trybunał Sprawiedliwości, Sąd Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich

Międzynarodowy Trybunał Kamy

2.    ORGANY QUASI-SĄDOWE - zajmują się rozstrzyganiem, nie mają cech organów sądowych (najczęściej nie są niezawisłe)

•    izby morskie

•    sądy polubowne - organy niepaństwowe orzekające w sprawach cywilnych, gdy strony zgadzają się na rozstrzygniecie polubowne; zapis na sąd polubowny

•    arbitraż społeczny - przy sądach okręgowych i Sądzie Najwyższym

•    samorządowe kolegia odwoławcze - spoty administracyjne

•    Urząd Patentowy RP - spory o patent, prawa ochrony

•    Komisje praw autorskich - utwory i wykonania artystyczne

3.    ORGANY POZASĄDOWE - rozstrzyganie nie jest ich zasadnicza działalnością, często zaliczane do innych kategorii organów ochrony prawnej; ich wyroki poddawane są kontroli organom sądowym i quasi-sądowym; wyjątek od zasady PRAWA DO SĄDU

Motywy tworzenia organów pozasądowych:

•    potrzeba specjalizacji

•    odformalizowanie, przyspieszenie postępowania, obniżenie kosztów

•    organ bliski środowisku, w którym zaistniał konflikt

•    odciążenie państwowego wymiaru sprawiedliwości

R) ORGANY KONTROLI LEGALNOŚCI

1.    Organy kontroli sensu stricto (np. Prokuratura, Rzecznik Interesu Publicznego)

2.    Organy kontroli sensu largo (np.Najwyższa Izba Kontroli, Główny Inspektor Danych Osobowych, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego)

C) Organy obsługi prawnej (np. adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, doradcy patentowi, notariusze, komornicy sądowi, rzecznik praw obywatelskich)

2