5269

Uczymy się widzenia, jako zachowania, w wyniku oddziaływania bodźców pochodzących od rzeczywistych przedmiotów, lecz zachowanie to może pojawiać się i wtedy, gdy przedmiotów tych nie ma i może być kontrolowane przez inne zmienne.

Uczymy się również zachowania polegającego na widzeniu swojego widzenia, gdy patrzymy na rzeczywisty przedmiot (działa na nas właściwa stymulacja wzrokowa), ale zachowanie to może przebiegać również wtedy, gdy nie ma danego przedmiotu.

MENTALISTYCZNE (ŚWIADOMOŚCIOWE) ETAPY POŚREDNIE:

W eksperymentalnej analizie zachowania związek pomiędzy właściwościami zachowania a operacjami wykonywanymi w stosunku do organizmu jest badany bezpośrednio (np. analiza wpływu kary na zachowanie).

Tymczasem tradycyjne mentalistyczne interpretacje ludzkiego zachowania powszecłinie wskazują na istnienie etapów pośrednich (np. analizowanie roli, jaką odgrywa kara w wywołaniu uczucia lęku, a potem wpływu lęku na zachowanie). Te etapy pośrednie często traktowane są już same w sobie jako ostateczne wyjaśnienia zachowania (np. założenie, że ktoś potrafiący tylko zidentyfikować przedmiot, potrafi także go nazwać, określić, opisać itp.).

ZASTRZEŻENIA METODOLOGICZNE:

Podejście mentalistyczne powoduje konstruowanie niekompletnych łańcuchów przyczynowo-skutkowych - pojawiające się etapy pośrednie przerywają go (np. zanurzenie w zachowaniu nie jest wyjaśniane przez powiązanie go z odczuwanym lękiem, dopóki sam lęk nie zostanie wyjaśniony). Koncentracja na etapach pośrednich obciąża też nauką o zachowaniu problemem ograniczenia i braku precyzji samoopisiL Skinner zwraca też uwagę na porządek zdarzeń - obserwacja własnego zachowania następuje dopiero po zaistnieniu tego zachowania, a reakcje wydające się opisywać tylko stany pośredniczące mogą tyczyć się również samego zachowania.

Powinniśmy ustalać związki między tym, co obserwowane - zachowaniem (zmienna zależna) i tym, co obserwowałne - zmiennymi środowiskowymi zewnętrznymi wobec jednostki zachowującej się (zmienna niezależna). O tych związkach normalnie myślimy w kategoriach przyczyny i skutku. Skinner jednak od tego odchodzi, mówi o zmianach zmiennych niezależnych.

BEHAWIORYZM I BIOLOGIA:

Układ nerwowy jest czymś bardziej realnym niż zachowanie, za które jest w znacznej mierze odpowiedzialny. Fizjolog bada procesy i struktury, bez których zachowanie organizmu nie byłoby możliwe. Uzyskanie naprawdę pełnego, kompletnego opisu zachowania wymaga współdziałania analizy zachowania oraz Fizjologii. Fizjologia mózgu rozwinie się szybciej, gdy zrozumie się, że jej rola polega na wyjaśnianiu mediatorów zachowania, a nie na wyjaśnianiu psychiki.

BEHAWIORYZM W NAUKACH SPOŁECZNYCH:

Zastosowanie behawioryzmu jako filozofii nauki do badania zachowań politycznych i ekonomicznych, do badania zachowania ludzi w grupach, do badania ludzi mówiących i słuchających, nauczających i uczących się oznacza zastosowanie sprawdzonych sposobów postępowania badawczego do ważnych dziedzin zachowania człowieka.