Puysegur, uczeń Mesmera - odkrycie somnambulizmu sztucznego zwanego później hipnozą Anglia:
William James: " Największym wydarzeniem w dziejach psychologii było odkrycie ze świadomość nie ogranicza się do 'pola' z jego 'środkiem' i' obwodem' lecz obejmuje cały szereg czuć, wspomnień, i myśli, które znajdują się zupełnie poza granicami świadomości zasadniczej, a pomimo to muszą być uważane za swoiste fakty duchowe, gdyż istnienie swoje wykazują sposobem niezaprzeczonym
Niemcy:
Fechnen - „świadomość nie jest własnością wyłączną człowieka i zwierząt lecz cechą powszednią przyrody”
Herbart:” Zrozumieć życie psychiczne znaczy zrozumieć mechanikę wyobrażeń” 3.Teorie podświadomości :
- istniała wówczas wielość terminów związanych z tym co dziś nazywamy podświadomością: podprogowy, subliminalny, pozaświadomy, apsychiczny, kryptopsychiczny, przedświadomy, współświadomy, polygonalny... (jednak słowo „ podświadomy” było już wtedy najczęściej używane)
- A. Dryjski wyróżnił 7 różnych znaczeń w jakich termin „ podświadomy” jest używany:
1- część pola znajdująca się poza ogniskiem uwagi
2- wrażenie odszczepione od świadomości osobowej
3- wynik dysocjacji
4- żródło świadomości, jako wyższej funkcji duchowej
5- rezerwuar centralny będący źródłem „strumyczka świadomości”
6- idee odszczepione lub doznania przeżyte .których jednak nie można sobie przypomnieć
7- nie istnieje nic co mogłoby być nazwane takim określeniem; bowiem wszystkie procesy psychiczne można wyjaśnić za pomocą terminów fizjologicznych - czasem można posiłkować się zwrotami typu” podświadomy” - dla wygody, jednak należy pamiętać że jest to tylko „ etykieta” na określenie „ niezmiernie złożonych procesów nerwowych”.
Dalej Dryjski pisze: „ Jak już widać z powyższego, wszystkie interpretacje zjawisk podświadomości można sprowadzić do trzech typów zasadniczych”: Wyróżniamy więc interpretacje fizjologiczne, psychologiczne i metafizyczne...
1. Teorie fizjologiczne( główni przedstawiciele \RiboL, Munsterbery) przejawy zachowania które z przedmiotowego punktu widzenia wykazują cechy działania rozumnego są tu uważane za czysto fizjologiczne procesy mózgu bez odpowiedników psychicznych..