5708

2

prawo kamę wojskowe - prawo dotyczące przestępstw popełnianych przez żołnierzy i osoby o podobnym statusie zawodowym. Kryterium wydzielenia jest kryterium podmiotowe opisujące sprawcę.

-    prawo karne skarbowe - czyny penalizowane w tym prawie to czyny godzące w interes fiskalny państwa. Występuje kryterium przedmiotowe opisujące ową specyficzną ujemność płynącą stąd, że zagrożony jest interes finansowy pa fis twa

-    odpowiedzialność nieletnich

Funkcje i zasady prawa karnego

Funkcje powszechnego prawa karnego sądowego:

-    sprawiedliwościowa - odpowiednik pierwotnego instynktu: za złe karać, za dobre wynagradzać, bo to sprawiedliwe. Jeżeli ktoś popełnił coś złego to domagamy się kary na zasadzie roszczenia o sprawiedliwość. Niesprawiedliwym byłoby gdyby ktoś kto popełnił coś złego uniknął kary. Są to źródła prawa karnego. Prawo kamę we współczesnym państwie pełni funkcję kanalizującą pojęcie zemsty społecznej. Żeby państwo dobrze funkcjonowało trzeba tę kompetencję roszczenia o sprawiedliwość przejąć, zdjąć z barków pokrzywdzonego. Państwo samo zaczyna się tym zajmować w imieniu pokrzywdzonego, kanalizować zemstę społeczną po to żeby utrzymać spoistość w organizacji wydziału państwowego. Funkcja sprawiedliwościowa jest realizacją roszczenia pokrzywdzonego o sprawiedliwość.

■ ochronna - rezygnacja z prawa karnego oznacza wydanie na pastwę różnych ludzi dóbr uznawanych przez nas za cenne - prawo karne służy ochronie podstawowych dóbr i wartości uznanych w danym społeczeństwie za cenne, jest to więc zabezpieczenie systemu norm, dóbr i wartości istotnych dla danego społeczeństwa, w danej kulturze prawnej. Towarzyszy temu przekonanie, że jeżeli za jakieś zachowanie się karze, to te zachowania nie są popełniane przez innych członków społeczności. Po to karzemy żeby ludzie tego nie robili, nie dlatego, że to jest sprawiedliwie ukarać.

-    gwarancyjna (prawo ma chronić przestępców przed społeczeństwem) - funkcja ta rozwinęła się w związku z refleksją nad stosunkiem między jednostką a władzą publiczną, zwłaszcza gdy ta władza publiczna zaczęła zdobywać coraz więcej kompetencji, coraz więcej faktycznych możliwości ograniczania jednostki. Wraz z rozwojem organizacji państwowej, zaczęto się zastanawiać jak chronić jednostkę przed państwem, no i wymyślono, że służyć temu powinno prawo pisane, stanowione. Stąd spojrzenie na prawo karne, że jest to także zabezpieczenie, ochrona jednostki przed arbitralnym, dowolnym działaniem organów władzy publicznej. Funkcja gwarancyjna prawa karnego podkreśla, iż prawo to wyznacza obszar nie tylko tego co zakazane ale również obszar tego co dozwolone. Jeżeli czegoś nie ma w prawie karnym to znaczy, że to wolno, że nie wolno mnie za to ukarać. Chroni nas przed błędnym działaniem organów władzy, przed prześladowaniem przez władzę publiczną. Jest to określenie granic do których władza publiczna może ingerować w moją sferę praw i wolności.

Konstytucyjne podstawy prawa karnego :

-    wyznaczają zakres kompetencji ustawodawcy (mówią co wolno zrobić)

-    wskazują kierunek dopuszczalnej interpretacji norm prawa karnego zgodnie z dyrektywą interpretacyjną nakazującą wykładać prawdo zgodnie z zasadami konstytucyjnymi.

Podstawową regulację w tym zakresie zawiera art. 42 ust. 1 Konstytucji - „odpowiedzialności karnej podlega ten tylko

kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźba kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia”. Ust. 3 art.

42 stanowi - „każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem

sądu”.

Zasady konstytucyjne to jakaś aksjologia systemu prawa, którą uznajemy za obowiązującą i której szczególnie nie

staramy się uzasadniać.

Dyrektywy (zasady szczegółowe) z art. 42:

nullum crimen sine actione - nie ma przestępstwa (czynu karalnego), który nie dotyczyłby zachowania ludzkiego -karalne mogą być tylko ludzkie zachowania. Nie można wprowadzać odpowiedzialności karnej za ludzkie myśli, czyli za takie przejawy ludzkiej aktywności, która nie jest uzewnętrzniona. Nie można karać za sam stan sprawcy, za jego niebezpieczność, za jego właściwości psychofizyczne. Nie ma odpowiedzialności karnej za to, że ktoś jest alkoholikiem, psychopatą. Karać można tylko za ludzkie zachowania, za to co ktoś zrobił, a nie za to kim jest. Nie jest odpowiedzialnością karną sytuacja    w której w związku z demoralizacją nieletnich stosuje się pewne

środki wychowawcze, bo wówczas jest to reakcja na pewną właściwość nieletniego a nie popełnionego przez niego czynu. Nie jest również odpowiedzialnością karną stosowanie pewnych środków zabezpieczających.

2