6437

III. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym grupy pojawiają się tendencje do określania dalszych kierunków rozwoju i przemian. Kształtuje się też

pożądany i postulowany obraz przyszłego życia grupy. Koniecznym zatem staje się sformułowanie nowych zadań stojących przed wychowaniem, by kształtowało ono osobowości jednostek przygotowanych do życia w zastanym świecie i działających w nim tak, by realizowały postulowane cele perspektywiczne.

To swoiste wychowanie przygotowujące do życia w świecie zastanym na rzecz świata postulowanego nazwane bywa wychowaniem dla przyszłości lub wychowaniem progresywnym.

Wychowanie humanistyczne

Zaproponowana przez K. Schallera definicja wychowania określanego mianem wychowania humanistycznego jest niewątpliwie kontrowersyjna z uwagi na przyjęte określenia faz. Wychow anie określane jest jako całokształt sposobów i procesów pomagających jednostce w interakcjach społecznych urzeczywistniać i rozw ijać sw oje człowieczeństwo.

Odbywa się ono poprzez wspólne poszukiwanie przez wychowawcę i wychowanka wartości godności i jej realizowanie w życiu wychowanka.

To poszukiwanie i urzeczywistnianie odbywa się w dialogu partnerskim, w którym wychowawca jak i wychowanek są podmiotami ( cyt. za J. Gómiewicz,

I J. Tarnowski)

W kontekście owych rozważań, przyjmując za kryterium proces upodmiatawiania się przedmiotu wychowania, czyli aktualizacji podmiotowości wychowanka w toku interakcji możemy wyróżnić cztery podstawowe fazy wychowania: manipulacji, sterowania, partnerstwa i samowychowania.

I.    Faza manipulacji w wychowaniu polega na uczeniu jednostki jednoznacznych i często jako jedynych dopuszczalnych sposobów zachowania się czy zaspakajania potrzeb.

Jednostka nie styka się z żadnymi innymi sposobami, ich przestrzeganie wymuszane jest często dość rygorystycznie.

Z tą fazą mamy do czynienia oczywiście zasadniczo w odniesieniu do małego dziecka, najwyraźniej w okresie niemowlęctwa. Odgrywa ona istotną rolę, gdyż m. in. na podstawie doświadczeń i ich skutków w osobowości jednostka buduje podstawy swojego, akceptowanego w danej kulturze, sposobu zachowania a jednocześnie kryteria oceny zachowań innych jednostek. Faza ta jest ściśle związana z przebiegiem procesów socjalizacyjnych - wychowawca będzie tutaj swoistym opiekunem, sędzią i egzekutorem.

II.    Faza sterowania wykorzystuje już doświadczenia dotychczasowe, doświadczenia jednostki i związki z innymi jednostkami. Wychowanek zostaje postawiony w sytuacji sterowanego wyboru. Jego istota polega na tym, że wychowankowi przyznajemy prawo decyzji o sposobie zachowania w konkretnej sytuacji stosując wszak dwa ograniczenia:

-    pierwsze, polega na wyeliminowaniu z sytuacji tych potencjalnych zachowań, których całkowicie nie aprobujemy lub stanowią zagrożenie dla bytu wychowanka

-    drugie ograniczenie uwzględnia podmiotowość wychowanka: sugerujemy, przejawiania którego zachowania oczekujemy od niego