6567

dzieci umysłowo upośledzonych stwierdza się różnice w profilach percepcji, pamięci, motoryki i innych mimo takiego samego globalnego wieku inteligencji. Kryterium społeczne bierze pod uwagę samodzielność jednostki dostosowaną do wieku, jej sposób radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych, zdolności do podejmowania decyzji, odpowiedzialności, uspołecznienie. Realizację tego kryterium ułatwia Skala Dojrzałości Społecznej E.A. Doiła, Młodzieży i Dorosłych K. Nihiryi współpracowników, oraz inne. Kryterium pedagogiczne uwzględnia trzy rzeczy: pierwsza z nich jest zasób wiadomości i umiejętności (rysowania, malowania, lepienia, liczenia, czytania, pisania) przewidzianych dla określonego wieku. Przy tym kryterium należy wziąć pod uwagę metody nauczania, systematyczność uczęszczania dziecka do przedszkola czy do szkoły, oraz współpracę rodziców czy opiekunów ze szkołą. Realizacja tego kryterium umożliwia wnikliwą analizę tempa nabywania wiadomości i umiejętności przez dziecko w toku jego nauczania przedszkolnego i szkolnego. Do drugiej należy rodzaj i stopień trudności w nauce przedszkolnej czy szkolnej. Pomiar tego zasobu wiadomości i umiejętności dziecka przy zastosowaniu rzetelnych, trafnych oraz znormalizowanych na reprezentatywnej próbce populacji testów osiągnięć szkolnych. Ostatnią, trzecią rzeczą jest tempo uczenia się, nabywania określonych wiadomości i umiejętności szkolnych lub przedszkolnych. Tempo to jest różne u osób z różnym stopniem upośledzenia umysłowego i normalnych o jednakowym wieku życia. Tempo nabywania wiedzy pozwala odróżnić dziecko zaniedbane środowiskowo i dydaktycznie od dziecka umysłowo upośledzonego. Pomiar tempa uczenia się przy zastosowaniu szeregu testów, jak np. Test Uczenia się Wzrokowo- Słuchowego, Chińskie litery, Obrazki. Kryterium lekarskie uwzględnia całokształt badań lekarskich. W tym kryterium bierze się pod uwagę wyniki badań somatycznych, a w tym charakterystyczne cechy somatyczne dla dość wielu, choć niestety nie dla wszystkich, zespołów lub jednostek chorobowych, w przebiegu których może wystąpić (bądź często występuje) upośledzenie umysłowe, jak np. cechy somatyczne charakterystyczne dla choroby Boumeville’a (stwardnienia guzowatego), choroby Aperta, fenyloketonurii, niedoczynności tarczycy, zespołu Downa, zespołu miauczenia kota. W kryterium lekarskim bierze się również pod uwagę wyniki badań neurologicznych, psychiatrycznych, okulistycznych, audiologicznych, a także wyniki badań biochemicznych, jak np. fenyloketonurii, galaktozemii, homocystynurii, oraz wyniki badań elektroencefalograficznych, pneumoencefalograficznych, wyniki badań cytogenetycznych, ujawniających aberracje chromosomalne występujące w około 100 znanych zespołach, jak np. Downa, Pataua, Edwardsa, miauczenia kota.

Od 1 stycznia 1968 roku obowiązuje czterostopniowa klasyfikacja upośledzenia umysłowego, wprowadzona przez Światową Organizację Zdrowia. Składa się ona z upośledzenia umysłowego: głębokiego, znacznego, umiarkowanego i lekkiego. Eliminuje ona dawne terminy tj. idiotyzm, imbecylizm, debilizm. Klasyfikacja ta opiera się na odchyleniach