6587

całkowitej posiada jednego bądź oboje rodziców. Problem sieroctwa społecznego wykazuje tendencje wzrostowe także w skali światowej. Rokrocznie wzrasta liczba spraw o pozbawienie, zawieszenie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej. Fakt ten z jednej strony jest przejawem patologii społecznej, z drugiej natomiast stwarza pilną potrzebę prowadzenia badań związanych z sytuacją opiekuńczo-wychowawczą dziecka przeniesionego do nowego środowiska. Opiekę nad dzieckiem osieroconym sprawują w Polsce domy małego dziecka, domy dziecka, rodzinne domy dziecka, rodziny zastępcze, pogotowia opiekuńcze i rodziny adopcyjne oraz kontraktowe.

Najbardziej naturalnym przygotowaniem dziecka do samodzielnego życia w społeczeństwie jest wychowanie w rodzinie własnej. Już od chwili urodzenia dziecko nawiązuje tam kontakt emocjonalny z matką, a następnie z innymi członkami rodziny. Największa wartość wychowawcza rodziny macierzystej, decydująca o jej trwałości wynika właśnie z więzi uczuciowej, która łączy członków swoistej wspólnoty. Fakt, że rodzina jest naturalnym, koniecznym i niezastąpionym środowiskiem życia, rozwoju i wychowania dziecka, nie podlega więc żadnej wątpliwości. W związku z tym można uważać za pewne, iż pozbawienie dziecka tego środowiska powoduje w jego rozwoju i wychowaniu nieuniknione zaburzenia. Dziecko-sierota społeczny odczuwa i przeżywa swą sytuację boleśnie, jako odrzucenie emocjonalne i osamotnienie wśród dorosłych. Świadomość tego, iż jest się przez rodziców kochanym i akceptowanym stanowi podstawę bezpieczeństwa dziecka, przyczynie się do pokonywania trudności szkolnych i życiowycli oraz właściwego przystosowania w środowisku rówieśników. „Brak tej świadomości potrafi odsunąć dziecko na margines życia społecznego i koleżeńskiego, odebrać zaufanie do ludzi wiarę we własne siły.

Niezaspokojenie potrzeb emocjonalnych ogromnie utrudnia dziecku wejście w prawidłowe kontakty z innymi ludźmi, z rzeczywistością w ogóle. Stąd często zaburzenia osobowości, które trudno zlikwidować, w niektórych przypadkach mogą być wręcz nieodwracalne". 1

Jedną z form całkowitej, okresowej opieki dla dzieci opuszczonych, pozbawionych opieki rodzicielskiej, które z powodu przeszkód prawnych-rodzice nie zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej lub wieku-dzieci starsze nie mogą być przysposobione jest właśnie rodzina zastępcza. Rodzina zastępcza powstaje wtedy, gdy małżeństwo lub osoba nie pozostająca w związku małżeńskim bierze na wychowanie nie więcej niż trójkę dzieci, gdzie w przypadku rodzeństwa ta liczba może być wyższa, przy czym miedzy tymi osobami a dziećmi nie powstają takie same skutki prawne jak przy adopcji. W doborze rodziny zastępczej uwzględnia się następujące czynniki:

2 pierwszeństwo mają rodziny spokrewnione lub spowinowacone z dzieckiem albo wskazane przez rodziców;