6604

Istotą edukacji podmiotowej jest oparcie pracy na dążeniach, zainteresowaniach potrzebach i oczekiwaniach dzieci, które wyznaczają treść i charakter edukacji. Należy je traktować podmiotowo, tzn. pozwolić, aby wychowanek samodzielnie określił swój indywidualny kształt, aby zaistniał dla niego wymiar „własnego świata", w którym dominuje samookreślenie.fA. Suchora-Olech: Ambiwalentne traktowanie podmiotowości w edukacji młodego dziecka. [w:J Szukając rozwiązań... pomysły na edukowanie pod red. A. Suchory-Olech. Słupsk 1997, s. 68)

Takie podejście do funkcjonowania szkoły w swoich koncepcjach głosili:

Thomas Gordon koncepcja zwana „wychowaniem bez porażek”. Polega ona na szukaniu alternatywnego rozwiązania konfliktu na płaszczyźnie uczeń - nauczyciel, dziecko - rodzic, dorośli - młodzież. Tradycyjnie, spór rozwiązywany jest na zasadzie leseferyzmu (zbagatelizowania problemu) lub autorytatywności („racja” po stronie dominującej. Gordon proponuje rozwiązanie problemu na drodze zrozumienia, dialogu, pojednania, zaufania, wolności od lęku.

Inną alternatywą jest ruch psychoterapii i pedagogiki Gestałt (postać, całość) dążący do holistycznego (całościowego) ujmowania zagadnień, zjawisk, przeżyć i postaw oraz do wykorzystania tego podejścia w psychoterapii i wychowaniu („człowieka można zrozumieć tylko w całości jego przeżyć i zachowania”). Jednym z fundamentów, na których opiera się pedagogika Gestalt jest „confment education” czyli edukacja przez „stapianie się” Georgia I. Browna. Jej istotą jest rozwinięcie programu i metodologii edukacji, która koncentrowałaby się na emocjonalnej i poznawczej sferze uczenia się, dbając zarazem o ich integrację i współgranie. Naczelne cele wychowania: samorealizacja, odzyskanie utraconej i stłumionej części własnej osobowości, rozpoznawanie osobistych potrzeb i zainteresowań i ich dalsze rozwijanie. Nazwiska znanych teoretyków „pedagogiki postaci”: H. Petzold, Georg /. Brown, Olaf - Axeł Burow.

Znacznie bardziej rozpowszecliniony jest w Polsce ruch oparty na współczesnej psychologii humanistycznej (przedstawiciele: Abraham Ił. Maslow, Gardner Murphy, Carl R. Rogers). Psychologia ta skierowana jest na osobę ludzką i jej subiektywne doświadczenie. Głównym jej zadaniem jest „opis i uświadamianie jednostce, co to znaczy żyć w sposób ludzki; jakie są rzeczywiste ludzkie możliwości odczuwania, myślenia i działania, osobistego rozwoju i samorealizacji każdej jednostki¹ ”. W świecie głośne stały się rogerowskie „grupy spotkaniowe”, które miały na celu osobisty rozwój uczestników przez zdobywanie wiedzy o samym sobie, swoich prawdziwych ambicjach, pragnieniach, możliwościach otwierania się na drugiego.

2