6866

1) Wstęp

Zdrowie jest wartością, dzięki której jednostka lub grupa mogą realizować swoje aspiracje i potrzebę osiągania satysfakcji oraz zmieniać środowisko i radzić sobie w nim. Jest także zasobem (bogactwem) dla społeczeństwa, gwarantującym jego rozwój społeczny i ekonomiczny, gdyż tyłko zdrowe społeczeństwo może tworzyć dobra materialne i kulturowe, rozwijać się i osiągać odpowiednią jakość życia rozumianą jako sprawne funkcjonowanie do późnej starości, większą wydajność pracy i satysfakcję z życia. Najczęściej używaną jest definicja zamieszczona w 1948 r. w tekście konstytucji Światowej Organizacji Zdrowia (ŚOZ): „zdrowie to stan dobrego samopoczucia (dobrostanu) fizycznego, psychicznego i społecznego a nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności". Z definicji tej wynika, że zdrowie:

♦    jest kategorią pozytywną - dobre samopoczucie (dobrostan),

♦    ma trzy wymiary - zdrowie fizyczne, psychiczne, społeczne (obecnie wyróżnia się także czwarty wymiar - zdrowie duchowe).

Istnieje wiele aspektów zdrowia, takich jak:

♦    Zdrowie fizyczne (somatyczne)- objawia się prawidłowym funkcjonowaniem narządów, układów i ogólnie całego organizmu.

♦    Zdrowie psychiczne- dzieli się na zdrowie umysłowe (zdolność do jasnego logicznego myślenia) i zdrowie emocjonalne (pojmowane jako zdolność do pojmowania własnych uczuć i wyrażania icli w odpowiedni sposób oraz zdolność radzenia sobie ze stresem i różnymi napięciami)

♦    Zdrowie społeczne- uważa się, że jest to zdolność do utrzymania prawidłowych relacji między ludźmi i pełnienia ról społecznych.

♦    Zdrowie duchowe- może być związane z wiarą i praktykami religijnymi, ale i z ogólnymi zasadami postępowania u ludzi nie przywiązujących tak dużego znaczenia do wiary.

2) Wzorzec zachowań pro zdrowotnych u dzieci i młodzieży.

Tak jak wiele jest rodzajów i aspektów zdrowia tak wiele jest czynników, które je warunkuje. Zależy ono od stylu życia ( około 50%), czynników genetycznych (20%), środowiska fizycznego i społecznego (20%), organizacji opieki medycznej (ok. 10%).

Na czynniki genetyczne i opiekę zdrowotną często nie mamy wpływu. Co do stylu żucia i zachowań pro zdrowotnych można mieć na nie wpływ. Naucza się przede wszystkim w domu rodzinnym, dlatego tak ważne jest odpowiednie wychowanie dzieci w tym aspekcie i pokazanie jak powinno się o siebie dbać. Dzieci i młodzież mają najbardziej chłonne umysły w porównaniu z innymi grupami wiekowymi. Zachowania wyuczone w dzieciństwie często mają swoje odzwierciedlenie w dalszych okresach życia.

Przykładowe zachowania mające korzyść dla zdrowia:

♦    Aktywność fizyczna- czyli wykonanie codziennie przynajmniej 30 minut wysiłków fizycznych.

♦    Zdrowa zbilansowana dieta- zapewniająca wszystkich składników odżywczych wraz z witaminami i mikroelementami.

2