międzynarodowej; pierwsza umowa, która ją przewidywała to Pakt Ligii Narodów),
- korygujące - poprzez ich zastosowanie państwa korygują skutki naruszenia normy prawa międzynarodowego,
- niezorgani/owane: - psychologiczno-społeczne (bojkot towarów jakiegoś państwa;
uruchomienie aparatu opinii publicznej, obecnie przykładem sankcji psychologicznej jest izolacja Białorusi oraz nacisk jaki społeczność międzynarodowa wywarła na rzecz przemian demokratycznych na Ukrainie.),
- środki odwetowe:
a) represalia - działalność odwetowa będąca odpowiedzią na bezprawną działalność drugiego państwa środkami takimi samymi (czyli także bezprawnymi) lecz usprawiedliwionymi w konkretnej sytuacji (np. zajęcie majątku drugiego państwa). Stosowaniem represaliów rządzą zasady proporcjonalności i humanitaryzmu . Zakazane są nadmierne represalia siłowe,
b) retorsje - jest to legalny środek odwetowy stosowany przez jedno państwo w odpowiedzi na zachowanie drugiego państwa, które w ocenie tego państwa jest niesprawiedliwe, niesłuszne. Jest to akt nieprzyjazny, ale nie stanowiący naruszenie prawa między. Retorsje to środki odwetowe w stosunku do innego państwa, mieszczące się w granicach prawa międzynarodowego (wojna celna, wydalenie dyplomaty).
Środki odwetowe kierują się zasadą proporcjonalności i koniczności (wynikają z zasady „oko za oko, ząb za ząb ” - Prawo Talionu (łac. talio = taki sam).
Skoro w PM istnieją sankcje, to jest ono prawem.
EM.a.Pia\y.Q Kraioyy.ei
a) MONIZM - PM i PK stanowią jeden system norm.
- monizm z prymatem PK i wtedy PK ma pierwszeństwo przed PM
- monizm z prymatem PM i wtedy PM ma pierwszeństwo przed PK
b) DUALIZM państwo może być związane z dwoma odrębnymi systemami norm.
równolegle obowiązującymi;
- przeniknięcie normy PM do PK wymaga transpozycji takiej normy (transpozycja: drogą specjalnej ustawy lub na podstawie odpowiedniej klauzuli Konstytucji).
Konsiymaa-BP:
Art. 9 „Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego”
Art. 91 ust. 2 „Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą” (dualizm)
Aby powstała NORMA musi być OŚWIADCZENIE WOLI, które ma charakter pisemny. Drugi sposób powstania PM: gdy powstaje PRAKTYKA wśród państw, a pozostałe państwa ją tolerują lub uznają.
Norma zwyczajowa: do państwa należy: ląd, wody terytorialne, słup powietrza - 120 km, podziemia)