39465

l «■ lekiem i od którego wszystko jest pochodne, tak jak przedmioty i dzieła ludzkie, będąc same w sobie ..inteligibibie", w aspekcie tej inteligibilności są związane z ludzkim rozumem i od niego pochodne

Potwierdzeniem inteligibilności bytów reabiie istniejących jest fakt nauki. To przecież nauki - zwłaszcza zaś przodujące nauki przyrodnicze - są niczym innym jak zotgaiuzowanym. metodycznym poznaniem samych bytów - są mozolnym odkrywaniem „praw” rządzących tymi bytami, czyli odczytywaniem inteligibilności bytowej według wytworzonego czy wyodrębnionego przedmiotu samej nauki, jej metody i jej celu.

Jeśli racjonalność bytu sprowadza się do jego zależności od poznania, właściwego jakiemuś podmiotowi czyli intelektowi i jeżeli ów intelekt jest ostateczną racją pochodności bym. będąc zasadą jego racjonalności to powstaje pytanie o naturę tego intelektu. W przypadku tłumaczenia faktu racjonalności tworów kulturowych wskazuje się na istnienie człowieka i jego intelektu. W przypadku bytów naturalnych, które w istnieniu swoim nie zależą od człowieka, aby wytłumaczyć racjonalność jako transcendentalną ich własność, należy przyjąć istnienie ponadludzkiego intelektu, inaczej mówiąc. Intelektu Absolutnego Przyjęcie takie jest konieczne, pod wanmkiem. że pragnie się fakt racjonalności bytu. ujawniony w dwóch płaszczyznach • filozoficznej i naukowej - wytłumaczyć. Konieczność wskazania na Intelekt Absolutny, jako ostateczną rację racjonalności bym. wynika z niezależności bym w ismieniu od człowieka Intelekt ludzki nie może stanowić dla bytu reabiie istniejącego i w dodatku niezależnie od intelektu ludzkiego, racji jego istnienia i racji jego natury. Intelekt • Absolut jawi się jako źródło wszystkich bytów naturabiych. które są racjonalne wedhig miary ich bytowej struktury.

Mając na uwadze prawdę ontyczną, w jej naczebiym znaczeniu, zwykło się w tradycji filozoficznej zwiacać uwagę na trojaki aspekt prawdy:

•    hmd.unent.ilnv aspekt prawdy ontycznej stanowi sama bytowość bym w której jeszcze nie bierzemy pod uwagę zawartej w bycie relacji do mtelektu.

•    formalny - jest tą samą bytowością wraz z jej relacją do intelektu, od którego jest zależna:

•    kauzalny- jest tym samym bytem, o ile jest w relacji do intelektu ludzkiego, który ten byt poznaje.

Prawda bytowa wyraża wprost bytowość rzeczy, a zarazem konieczne przyporządkowanie (relację) do intelektu.

PRAWDA LOGICZNA

KLASYCZNA DEFINICJA PRAWDY

A. Różne sformułowania klasycznej definicji prawdy

Prawda jest zgodnością rzeczy i intelektu, zgodnie z którą umysł orzeka istnienie o tym co jest. oraz orzeka nieistnienie o tym co nie jest. Zgodność ta może zachodzić jedynie w intelekcie, toteż i prawda jest tylko w intelekcie (...) Rzecz zaś zowie się prawdziwą tylko dlatego, ze jest zgodna z intelektem (poznaniem), przeto prawda znajduje się wtórnie w rzeczach, pierwotnie natomiast w intelekcie. Św. Tomasz z Akwinu

Myśl M. jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy, gdy myśl M. stwierdza, że jest tak a tak - i tak a tak jest właśiue. K. Ajdukiewicz

Prawda jest dorównaniem (treści) myśli z tym. do czego się ona odnosi. A.B. Stępień

Sąd S jest prawdziwy, jeżeli stan wyznaczony przez jego treść zachodzi niezależnie od istnienia sądu S w obrębie tej dziedziny bym. w której dany sąd go umieszcza. R. Ingarden

W k 1 a s y c z n e j (arystolelesowskiej. korespondencyjnej) definicji prawda w sensie poznawczym (logicznym) jest zgodnością mtelektu ze stanem rzeczy, polegającą na tym. że intelekt stwierdza ismienie tego. co jest. albo nieismienie tego. czego nie ma Poznanie jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy tteść poznania jest zgodna z przedmiotem (stanem rzeczy), do którego to poznanie się odnosi, czyli gdy jest tak. jak to poznanie ujmuje lub jak się w tym poznaniu stwierdza.

B Komentarz

•    Różność „myśli" i „świata" jest dana nam lako fakt.

•    Prawda istnieje, ponieważ istnieje intelekt - podmiot i istnieją rzeczy - przedmioty poznania Gdyby istniały tylko tzeczy. me istniałby w ogóle żaden problem, również problem prawdy.

•    Prawda iest zadaniem, jest czymś do uzgodnienia, me zgodnością czy równością uchwytywaną wprost

•    Gdy mówimy o prawdzie, jako zadaniu dla nas. identyfikujemy się z dziedziną myśli Jestem podmiotem myślenia, umysłem poznającym, intelektem

•    Różnica między „ja" „nie-ja". myślą a rzeczą iest różnicą szczególną. Nie da się jej sprowadzić ani do różnicy między rzeczami, ani do różnicy między myślami Różnica, którą zakłada prawda - zadanie, ma być przezwyciężona w poznaniu To zaś jest aktem przysługującym jedynie podmiotowi, ale wychodzącym niejako z niego ku rzeczy, prawda jest jakby „intencją" ismiejącą w umyśle.