8946

z zachodniej Azji. W Polsce jest uprawiana ,czasami (rzadko) dziczejąca.

Zastosowanie

Uprawiana na smaczne i pożywne nasiona. Do spożycia nadają się po ugotowaniu. Można także wytwarzać z nich mąkę.

Historia uprawy: Uprawiana była już 2 tys. lat p.n.e. Jej nasiona były podstawą wyżywienia w Starożytnym Egipcie. Grecji, Rzymie. Obecnie uprawiana jest głównie w Bangladeszu, Indiach, Turcji, Hiszpanii. Egipcie, a także w USA Jest też roślina pastewną.

Soczewica nie plonuje na wysokim poziomie, z 1 ha zbiera się średnio 800 kg nasion (od 167 kg/ha, w Algierii po 5000 kg w Niemczech) W latach 90 XX w. produkowano prawie 2.8 min ton nasion/rok, z czego na samą Azję przypadało 3/4 światowej produkcji. Najwięcej produkują i spożywają Indie (29%), Turcja (24%) oraz Pakistan, Etiopia, kraje Bliskiego Wschodu i Basenu Morza Śródziemnego. W Nowym Świecie najwięcej soczewicy uprawia się w Kanadzie (410 tyś. t/rok = 15% produkcji światowej)

Garbipłat chiński, Wigna rodzaj liczy 170 gatunków roślin występujących w całym świecie, lecz uprawy mają znaczenie lokalne występujących na obszarach gorących Starego Świata. Wigna chińska pochodzi z Afryki, jest szeroko uprawiana, głównie jako roślina pastewna.

Głównymi producentami nasion są kraje afrykańskie Nigeria, Górna Wolta, Uganda. Roczną produkcję z powierzchni 5-6 min ha szacuje się na 1 min nasion.

Nikła indyjska - krzew wysokości 0,5-5 m, nie-znany w stanie dzikim. Roślina wywodzi się najprawdopodobniej z Afryki (w grobowcach faraonów znaleziono nasiona datowane na 4000 lat p.n.e.), lecz współcześnie wywodzi się ją także z Indii. Z Indii gatunek ten 2000 lat p.n.e. dotarł do Malezji, Chin (1500 lat p n e), a w latach 1500-1000 p.n.e. do wschodniej Afryki (Zanzibar) Roślina dostosowana do klimatu gorącego suchego, uprawiana jest w strefie tropikalnej suchej na najuboższych, marginalnych glebach Głównym współczesnym producentem nasion nikli indyjskiej są Indie, Karaiby, południowo wschodnia Azja, Pakistan, Uganda, Malawi. Nasiona konsumuje się w stanie zielonego strąka W USA, Australii, Włoszech i Hawajach nikle uprawia się na pasze dla zwierząt.

Groszek siewny - jednoroczne pnącze pochodzące z Bliskiego Wschodu. Łodyga osiąga długość do około 1 m. Liście posiadają jedną parę

przylistków. Owocem jest jajowato-rombowy, żółtawy strąk. W strąku występują od 2 do 4 nasion. Nasiona są kanciaste, gładkie i różnie zabarwione. Groszek siewny uprawiany jest jako roślina pastewna (pasza zielona, nasiona), a także lecznicza (używana w homeopatii). Roślina ta jest trująca - może wywoływać ciężkie zatrucia u łudzi i zwierząt tzw. latyryzm. Obecnie uprawiany w całej Europie, Azji Mniejszej i Indiach.

W Indiach groszek uprawia się w dwóch różnych systemach

W pierwszym, zwanym utera nasiona wysiewa się dwa tygodnie przed zbiorem ryżu mokrego.

Drugi system ,birri polega na siewie współrzędnym z innymi roślinami uprawnymi, takimi jak ciecierzyca, soczewica, groch, bób, lyż, kukurydza, len, gorczyca.

Ograniczeniem bezpośredniego spożycia nasion:

•fasola półksiężycowa ta zawiera dużo glikozydu linamaryny, z którego powstaje kwas pruski. Składnik ten usuwa się przez moczenie i gotowanie nasion;

•soja zakłóca gospodarkę Wit .A i pobieranie jodu oraz zwiększa zapotrzebowanie na wit. B12 i D, a także wiąże ważne dla człowieka mikroskładniki (miedź, cynk, mangan, żelazo), zmniejszając ich dostępność dla organizmu;

•bób wywołuje chorobę zwaną fawizmem (hemolityczna anemia), która objawia się rozpadem czerwonych ciałek krwi. Dotyka to ludności niektórych regionów świata (Basen Morza Śródziemnego, Azja);

•orzeszki ziemne zakłócają pobieranie przez organizm jodu. Ujemne działanie zmniejsza się gotując