100650

-    początkowo pod wpływem wierzeń, że prawda jest w interpretacji sił nadprzyrodzonych (dowody o charakterze irracjonalnym). Stopniowo w kierunku poszukiwania prawdy materialnej.

-    Przysięga (charakter samoprzekleństwa) - kara boska, symbolika, formalizm (zagrożony karami).

*    Przysięga oczyszczająca - gdy pozwany miał pierwszeństwo w dowodzie. W przypadku dostarczenia do sądu złapanego na gorącym uczynku i przedstawieniu świadków schwytania - pozwany nie mógł oczyścić się przysięgą.

*    Przysięga oskarżająca

*    Współprzysiężnicy - liczba zależna od rodzaju czynu, kary, osoby. Przysięgali nie, co do prawdziwości twierdzenia strony, ale o wiarygodności osoby. Początkowo tylko krewni, potem też sąsiedzi.

-    Świadkowie - początkowo znaczenie ograniczone. Np. osoby obecne przy jakimś akcie prawnym. Zeznania w formie przysięgi o prawdziwości zeznawanych faktów. Dopiero w późnym średniowieczu istotną rolę mają świadkowie sensu stricte (przypadkowi obserwatorzy faktów)

-    Ordalia (sądy boże) - zakazane dopiero na Soborze Laterańskim z 1215 r.

*    Próba zimnej wody (topienie)

*    Próba gorącej wody (oparzenia)

*    Próba rozpalonego żelaza

*    Próba poświeconego kęsa (połknięcie poświeconego chleba bez zakrztuszenia)

*    Pojedynek sądowy - z czasem możliwość zastępcy

*    Proces krzyża - który pierwszy opuści ręce.

-    Dokumenty - najpierw tam gdzie wpływ prawa rzymskiego (np. prawo wizygockie). Różna wartość dowodowa - dokument królewski - pełna, dokumenty prywatne -popierane przysięgą świadków lub pojedynkiem. Księgi sądowe.

Nagana wyroku.

-    Każdy mógł wystąpić z zarzutem świadomego złamania prawa -> powstanie niezależnego od sprawy sporu, rozstrzyganego najczęściej w drodze pojedynku sądowego (przegrany płacił grzywnę) -> z czasem przed innym sądem (z reguły wyższym - początek wykształcania się toku instancji) między ganiącym (musiał przedstawić swoją propozycję wyroku) a naganianym.

-    Przeobrażenia w kierunku apelacji, głównie w sądach miejskich. We Francji tylko właściciele ziemscy mogli naganiać wyrok, a stan rycerski mógł prosić o poprawienie wyroku.

Postępowanie Z urzędu.. Proces rugowy,

-    Postępowanie arbitralne władcy jako przejaw gniewu i sposób wywarcia zemsty publicznej -* z czasem coraz bardziej zinstytucjonalizowane formy postępowania -» nadal silniejsza pozycja urzędnika ./sędziego królewskiego:

*    wyrok jako urzędowy nakaz, a jego niewykonanie zagrożone dużymi karami,

*    postępowanie dowodowe przeprowadzane przez sąd,

*    przesłuchanie inkwizycyjne - z przysięgą, że świadek będzie mówił prawdę.

-    Postępowanie rugowe - wykształcone w monarchii frankońskiej w celach zabezpieczania porządku i fiskalnych. Początkowo w sądzie królewskim, potem w sądach królewskich wysłanników - wybór rugowników (zeznawanie na temat popełnionych przestępstw), a ich zeznania poprzedzone przysięgą. Ich zeznania zastępowały skargę prywatną.

*    w Anglii - jako czynnik konsolidacji władzy państwowej -» punkt wyjścia dla sądów przysięgłych w sprawach karnych w 2-giej poł. XII w za Henryka II reformy sądownictwa - rozszerzenie zakresu spraw ściganych z urzędu na podstawie opinii publicznej z pomocą 12 przedstawicieli hrabstwa, którzy pod przysięgą zeznawali, czy