102865

prowadzenia wojen i polityki było raczej utworzenie na podbitym obszarze nowej dynastii, bądź tylko wzięcie do niewoli nieprzyjacielskich wodzów i złożenie ich w ofierze bogom, niż rozciągnięcie nad pokonanym miastem władzy macierzystej metropolii. Ten element życia społeczeństw południowej Mezoameryki nie jest jednak do końca zbadany, głównie ze względu na niedostatecznie zbadany materiał źródłowy. Jednak historia polityczna Majów okresu klasycznego, zwłaszcza genealogia dynastii królewskich, wojny, sojusze i związki poszczególnych królów z fundacją poszczególnych budowli, są coraz lepiej poznane, w miarę jak postępuje odczytywanie inskrypcji hieroglificznych na stelach i budowlach publicznych.

W tym okresie w miastach Majów pojawia się podział na klasy społeczne (władców, arystokrację świecką, kapłanów i lud). Władcy poszczególnych miast nosili tytuł ahau (w nowej pisowni majańskiej - ajaw) - tym samym tytułem w okresie kolonialnym Majowie określali króla Hiszpanii. Bardzo rozwinięta sieć handlowa oraz prawdopodobnie migracje ludności, powodują zaimportowanie wielu wątków mitologicznych, nowinek technicznych i artystycznych z Teotihuacan. W' połowie IV wieku doszło nawet do inwazji, w wyniku której Tikal, miasto o największych wpływach, zostało w 378 przejęte przez króla Nun Yax Ayin, fundatora nowej dynastii, wywodzącej się ze środkowego Meksyku.

Fakt ten miał ogromne znaczenie dla przyszłego rozwoju kultury Majów, gdyż przejęte zostało bardzo wiele elementów obcej kultury, tak w warstwie materialnej, jak i ikonograficznej.

Środkowy okres klasyczny (Middle classic period), między połową VI wieku a końcem VII wieku, jest dla Majów czasem wojen i niepokojów. Pierwszą z udokumentowanych wojen był konflikt między Tikal a Caracol, rozpoczęty w 556 roku To drugie miasto początkowo wojnę przegrywało, zostało nawet zdobyte i złupione, jednak z czasem przyłączyły się doń inne miasta regionu i w 562 Tikal zostało ostatecznie pokonane przez króla Caracolu, YajawTe' K'inich II. Od tego czasu dominacja Tikal słabnie, a ostatecznie zanika. W jego miejsce pojawia się nowa potęga regionalna - Calakmul, sprzymierzone z miastami Dos Pilas, El Peni i Naranjo. W roku 599 władca Calakmul odniósł zwycięstwo nad królową Palenque Yok Iknal i splądrował miasto.

W 695 roku królowi Tikalu, Jasaw Chan K'awiil I udało się pokonać armie Calakmul i wyzwolić spod jego dominacji. Oba miasta wyszły jednak z konfliktu bardzo osłabione, a pozostałe miasta nie były w stanie objąć przywództwa nad regionem. W efekcie, na całym obszarze zamieszkanym przez Majów nastąpił kryzys tradycyjnej polityki międzynarodowej. Mniejsze miasta przestały uznawać przewodnią rolę tradycyjnych hegemonów, zaś żadne z państw nie było w stanie narzucić swej woli siłą. Proces ten nie jest do końca zbadany, jednak wydaje się, że właśnie w tym okresie (koniec VII wieku) klasyczna cywilizacja Majów zaczyna chylić się ku upadkowi. Z drugiej strony, niektóre ośrodki właśnie w tym okresie osiągnęły największy rozwój architektoniczny. Palenąue (znane wówczas pod nazwą B'aakal) zostało odbudowane po wojnie z Calakmul, po objęciu władzy przez królową Sak K'uk, założycielkę nowej dynastii w roku 612. Jej syn, K’inich Janaab' Pakal, znany jako Pacal Wielki, panujący w latach 615-683, stal się jednym z najsłynniejszych władców Majów okresu klasycznego, głównie ze względu na zakrojone na wielką skalę projekty budowlane.

Próbę zdobycia lokalnej przewagi podejmowało wiele miast, jednak dość szybko spotykała je klęska. Los ten spotkał m.in. Dos Pilas, które zostało niedługo po 761 roku zdobyte i złupione, a wkrótce potem - całkowicie opuszczone. Do końca VIII wieku, w większości tradycyjnych ośrodków życia politycznego i kulturalnego zamiera całkowicie działalność