103065

Awicenna żyt na przełomie X i XI wieku. Byt prawdziwym twórcą systemu scholastyki w świecie islamu. Filozofię podzielił na logikę (która miała stanowić propedeutykę filozofii), filozofię teoretyczną (fizyka, matematyka, teologia) oraz filozofię praktyczną (etyka, polityka, ekonomia).

Zdaniem Awicenny, wszystkie byty są konieczne. Konieczność ta jest albo koniecznością ich przyczyny zewnętrznej, albo koniecznością pociąganą przez istotę bytu (istota równa istnieniu). Istnienie takiego bytu par excellence wynika z niezgody na przyczynowe regressus ad infinicum.

Z podziałem na możliwe i konieczne ściśle wiąże się podział na możność i akt Jak uczy Arystoteles, możność jest zasadą zmiany w coś innego, a zasada ta może istnieć albo w czynniku działającym (możność czynna), albo w czynniku podlegającym działaniu (możność bierna). Istnieją kolejne stopnie możności i aktu - od dolnej granicy, która jest czystą możnością, do granicy górnej - czystego aktu, którym jest ów Byt konieczny - absolutne Dobro.

Ponieważ Bóg jest Bytem koniecznym, konieczne muszą być też wszystkie jego atrybuty; z konieczności jest więc On Stwórcą. Wypływa z tego wniosek, że i stworzenie jest wieczne, skoro wieczny jest Bóg. Awicenna przyjmuje, że pierwszym bytem pochodzącym od 8oga jest pierwsza Inteligencja, w której istnieje już dualizm możności i konieczności. Za nią następuje kolejnych dziewięć Inteligencji, będących ogniwami pomiędzy Jednością Boga a wielością stworzenia. Dziesiąta Inteligencja jest „dawcą form", które przyjmowane są przez czystą potencjalność, materia prima. Materia jest zasadą jednostkowienia, więc ta sama forma gatunkowa może zostać zwielokrotniona w wielości pojedynczych przedmiotów konkretnych. Oczywiście najpierw materia musi zostać wyprowadzona ze stanu niezdeterminowania i przysposobiona do przyjęcia formy gatunkowej.

Dziesiąta Inteligencja spełnia nie tylko funkcję „dawcy form", ale także ogrywa rolę intelektu czynnego w człowieku. Intelekt czynny uznał Awicenna za inteligencję oddzieloną i jednostkową, która oświeca intelekt człowieka lub obdarza go swym intelektualnym i abstrakcyjnym ujęciem istot.

Na każdym kroku próbował Awicenna pogodzić swój arystotelesowsko-neoplatoiiski system z ortodoksyjnym islamem.

3. Awerroes