103106

świat jako przejaw woli życia

Kant utrzymywał, że noumen jest niepoznawalny. Schopenhauer zaś stwierdza, czym on jest - jest wolą. Jest to jedyna wola, gdyż o wielości mówić można tylko w sferze zjawisk.

Aby znaleźć klucz do rzeczywistości, muszę wejrzeć w siebie, gdyż w świadomości wewnętrznej kryje się jedyna droga prowadząca do prawdy. Dzięki tej świadomości uświadamiam sobie, że cielesne działanie i jego chcenie są tym samym. Cielesne działanie jest więc po prostu uprzedmiotowioną wolą (wolą, która stała się przedstawieniem). Wszelkie zjawiska stanowią zatem przejaw metafizycznej woli.

Metafizyczna wola jest nie tylko .ślepym pędem" i .wiecznym stawaniem się", ale też wolą życia. Dowodem jest choćby to, jak przyroda troszczy się o zachowanie gatunku.

metafizyczny pesymizm

Skoro wola jest bezkresnym dążeniem, to nie może osiągnąć stanu zaspokojenia. Ta jej cecha widoczna jest w jej samouprzedmiotowieniach i w ludzkim życiu. Człowiek nigdy nie osiaga zaspokojenia ani szczęścia. Dostępne nam szczęście jest tylko chwilowym brakiem pragnienia, które szybko się nudzi.

Każda jednosikowa rzecz stara się utrzymać swoje istnienie kosztem innych rzeczy - świat jest więc polem konfliktu, który ujawnia naturę woli skłóconej z sobą samą. I to właśnie egoizm, chciwość i okrucieństwo ludzi prawdziwie uzasadniają państwo. Pesymizm Schopenhauera jest pesymizmem metafizycznym, gdyż jest konsekwencją natury woli metafizycznej.

estetyczna kontemplacja jako chwilowa ucieczka od poddaństwa wobec woli

Źródłem wszelkiego zła jest podporządkowanie się woli życia. Umysł ludzki ma jednak możliwość rozwoju poza granice wytyczone przez zaspokajanie potrzeb fizycznych. Ismieją dwa sposoby ucieczki: kontemplacja estetyczna, czyli droga sztuki, oraz asceza, czyli droga zbawienia.

W kontemplacji estetycznej człowiek staje się bezinteresownym obserwatorem. Teoria ta wsparta jest metafizyczną teorią idei platońskich. Bezpośrednim uprzedmiotowieniem woli są idee, które są wzorami dla jednostkowych rzeczy, ich wiecznymi archetypami. W estetycznej kontemplacji widz uczestniczy w uchwytywaniu idei, wznosząc się ponad czas i zmienność. W zależności od relacji między kontemplowanym przedmiotem a kontemplującym podmiotem, możemy mówić o kontemplowaniu piękna i wzniosłości.

poszczególne sztuki piękne

Podobnie jak Schelling i Hegel, także Schopenhauer szereguje sztuki piękne w hierarchiczny ciąg. Modelem tego porządku jest hierarchia stopni uprzedmiotowienia woli. Najwyższą ze sztuk poetyckich jest tragedia, ale największą ze sztuk w ogóle - muzyka, która znakomicie oddaje charakter ludzkiego życia.