103580

od nas samych i od czynników biologicznych. Każdy człowiek więc i wychowawca obdarzony jest wolą, sumieniem, wyobraźnia, w związku z czym w każdej sytuacji ma wybór.

Def. wychowania -„prowadzenie człowieka ku jego wyższym przeznaczeniom”.

RYS. Zależność między kierowaniem wychowawcy a samodzielnością wychowanka.

zabawa - dozorowanie, dociekanie - nauczanie, praca - wychowywanie (najbardziej intensywnie i efektywne), twórczość - kształcenie, przeżycie światopoglądowe - spotkanie.

Sfera biologiczna, poznawcza, emocjonalna i społeczna są połączone, a ich rozwój ma charakter warstwicowy. tzn. że jego fazy następują kolejno po sobie bez możliwości pominięcia jednej z nich czy zamiany w obrębie kolejności Jednostka w wymiarze indywidualnym zmierza od egoizmu, koncentracji na sobie ku altruizmowi, zaś w wymiarze grupowym od nostyzmu (ścisłej identyfikacji z najbliższą grupą społeczną w wąskim sensie) ku illizmowi (wspólnotowemu zaangażowaniu w życie społeczne).

Erik Erikson - rozwój postrzegany jest jako proces trwający całe życie. Jego koncepcja ma charakter holistyczny, procesy psychiczne, sfera cielesna i realia życia społecznego są nierozłączne w tym sensie, że jednostka ze swoją osobowością i indywidualnym biografią nie istnieje poza społeczeństwem. Koncepcja Eriksona ma charakter uniwersalny i jest najmłodsza. Pojęcia kluczowe: epigeneza. kryzys tożsamości, etos, moratorium rozwojowe, przedzamknięcie, tożsamość negatywna

Epigeueza - pewien cykl rozwojowy, szereg następujących po sobie kolejno na przestrzeni całego życia jednostki i różniących się między sobą jakościowo 8 faz. Rozwój nie przebiega zawsze tak samo. Prowadzi do uczesmictwa w coraz bardziej zróżnicowany sposób, w coraz szerszym zakresie interakcji i reguł kulturowych. Brak relatywizmu kulturowego - choć nie da się przewidzieć efektów proces rozwojowego, to mimo różnorodności warunków kulturowych czy środowiskowych, utrzymany jest pewien rytm. kolejność zadań stających przed jednostką. Od tego. jak ona zadania te potraktuje, czyli jak rozwiąże kryzys (niezwykle ważny moment życiowy) definiowany jako egzystencjalna i duchowa trudność, zależy, czy i w jakim tempie przejdzie do następnej fazy rozwojowej.

Etos - pojęcie określające przechodzenie z jednej fazy rozwojowej do drugiej; sposób doświadczania świata przez jednostkę, to, jakie zwyczaje, normy i ideały kierują jej postępowaniem, jakich uzasadnień używa, aby uprawomocnić swoje postępowanie. Moralność przedkonwencjonalna i towarzyszący jej stan anomii wiążą się z brakiem świadomości ismienia norm społecznych; osoba postępuje tak. jakby w żaden sposób nie była związana z otoczeniem społecznym. W stadium heterouomii pojawia się orientacja na zakazy, przestrzeganie wobec niskiego poziomu samoświadomości jednostki tylko i wyłącznie ze względu na grożące za ich złamanie sankcje. Dnigie stadium, moralności konwencjonalnej, przejawiające się heteronomią, daje już jednostce szersze pole wyboru w obrębie podejmowanych działali Pojawia się poszukiwanie uzasadiueń dla nakazów i zakazów i stosowanych w przypadku ich łamania sankcji. Trzecie stadium - moralności postkonwencjolanej implikuje wzrastającą autonomię jednostki, która rozwiązując wewnętrzne konflikty i uczestnicząc w życiu społecznym kieruje się własnym systemem zuniwerealizowanych zasad moralnych. Czym tak ze względu na zdolność twórczego interpretowania społecznej oferty, a także wysoki poziom samoświadomości. Jednostka najwięcej czerpie z samej sytuacji pokonania kryzysu i zdobią jest czynić to w sposób znacznie bardziej efektywne niż w poprzednich stadiach.

Kryzys w okresie dorastania jako element procesu rozwojowego może prowadzić do mniej lub bardziej trwałego przybierania 5 typów tożsamości Oto one:

Dyfuzja roli - charakteryzuje się rozproszeniem w obrębie wyobrażenia o swojej przyszłości. Przedłużająca się dyfuzja może prowadzić do oporu wobec przyjmowania jakiejkolwiek tożsamości, stąd często kwalifikowana jest jako zaburzenie procesu jej nabywania.

Moratorium psychospołeczne - jest sytuacją odroczenia koniecznych i nieodwracalnych decyzji życiowych na przyszłość. Jest pozytywnym zjawiskiem pod warunkiem, że ma określone ramy czasowe i zinstytucjonalizowany charakter, a także cel i wynik. Pozytywne rozwiązanie moratorium prowadzi do odbudowy inicjatywy życiowej, ponownego otwarcia procesu rozwojowego, umożbwiając jednostkę kontynuację najlepszych dla niej rodzajów aktywności twórczej, nie ma zatem nic wspólnego z bezużytecznym przedhiżaiuem młodości. Pozwala unikać standaryzacji i mechanicznego powielania modeli aktywności.

Przedzamknięcie - jest swego rodzaju zaprzeczeniem moratorium psychospołecznego. Oznacza ono podjęcie zadań życiowych pod wpływem nacisków otoczenia, przedstawiania przezeń preferowanej oferty społecznej jako jedynie słusznej i zapewniającej samorealizację, bez prób dowiedzenia się, co naprawdę mogło by przynieść satysfakcję i stanowić o rozwinięciu preferencji czy uzdolnień młodego człowieka.

Tożsamość negatywna - zdecydowanie najgorszy typ reakcji na ofertę społeczną otoczenia. Pod wpływem negatywnych bodźców środowiskowych czy przeżyć z okresu dzieciństwa dochodzi do