104242

Brombergera. Wyobraźmy sobie, że promieme słoneczne oświetlając stojący przy drodze na płaskim terenie slup powodują, że rzuca on cień o pewnej długości To, że ten cień ma określoną długość można wyjaśnić odwołując się m in. do danej pozycji Słońca, danej wysokości słupa oraz prawa prostoliniowego rozchodzenia się światła; rozumowanie takie będzie z grubsza spełniało warunki modelu D-N (z grubsza ponieważ prawo to nie jest — jak się okazało — prawdziwe). Bromberger zauważa jednak, że model D-N dopuszcza też rozumowanie, które na podstawie tegoż prawa z danej długości cienia wniesie o danej wysokości słupa. Nie znaczy to jednak — utrzymuje on — że wyjaśniamy, dlaczego słup ma określoną wysokość.

(c)    kont rprzy kład Sal mona

Model D-N nie nakłada żadnych warunków co do istotności informacji zawartej w eksplanansie poza tym, że eksplanans musi stanowić rację logiczną dla eksplanandum Zwrócono jednak uwagę, że w ten sposób dopuszcza się szereg wyjaśnień pozornych. Można na przykład wyjaśnić, dlaczego pewien mężczyzna nie zaszedł w ciążę odwołując się do faktu, że regularnie zażywał tabletek antykoncepcyjnych swej żony oraz prawidłowości wiążącej regularne stosowanie tabletek antykoncepcyjnych z zapobieganiem ciąży.

(d)    problem praw idealizacyjnych w wyjaśnianiu D-N

W modelu D-N zakłada się, że prawa nauki są zdaniami ogólnymi, których zakres zastosowania obejmuje warunki początkowe zjawiska, które ma być wyjaśnione. Prawa idealizacyjne można co prawda konstruować jako zdania ogólne, ale ich zakres zastosowania właśnie nie będzie obejmować warunków początkowych zjawiska wyjaśnianego. Jeżeli zaś tak, to model D-N nie stosuje się do wyjaśniania zjawisk przez odwołanie do praw idealizacyjnych.

Weźmy prosty przykład dynamicznego prawa swobodnego spadku, które formułuje zależność między silą F z jaką przyciągane jest ciało oraz jego masą m (g jest tzw. stalą grawitacji), zakładając przy tym, że nie oddziałuje siła oporu powietrza R:

(x)(R(x) = 0^F(x) = g_J„(x))

Poprzednik tej implikacji nie będzie spełniony dla żadnego ciała spadającego blisko powierzclini Ziemi, gdyż na każde takie ciało wpływa siła oporu powietrza. Ujmując to wyjaśnienie w formie D-N;

(x)(R(x) = O^F(x) = gn,(x)) rn(a) = p R(a) = p * 0

F(fl) = gp-p

widać, że nie jest ono logicznie poprawne i nie może stanowić nawet potencjalnego wyjaśnienia, dlaczego ciało a przyciągane jest z silą równą gp - p.