104364

ONTOLOGIA

egzystencjalne, można stwierdzić, że jego definicja nie odpowiada żadnemu z przedmiotów istniejących (np. żadna substancja chemiczna nie zamienia metali w złoto). W podobny sposób można sparafrazować pozytywne twierdzenia egzystencjalne, zastępując słowo „istnienie" odpowiednimi wyrażeniami kwantylikującymi (np. .nie istnieje pegaz' to tyle, co: „żaden koń nie jest obdarzony zdolnością latania"). Wynika z tego, ż można wyeliminować termin „istnienie" ze wszystkich zdań egzystencjalnych i zastąpić go wyrażeniami kwantylikującymi.

•    Pytaniem, czy istnienie jest zwykłą cechą zajmowało się wielu filozofów. Immanuel Kant odpowiadał na nie negatywnie. Posłużył się przykładem „nieistniejących" talarów, które znajdują się w kieszeni; zapytał, czym różnią się one od talarów istniejących. Słuszniejsze byłoby pytanie, czym różni się opis jednych od opisu drugich (poziom metajęzykowy); opisy nie różnią się niczym (w przeciwieństwie do samych talarów). Dodanie w opisie poszukiwanego przedmiotu (np. talarów) orzecznika „istnieje” nie zmienia w nim niczego (wciąż może się okazać, że w rzeczywistości on nie istnieje).

•    Na ontologiczne pytanie: „co istnieje?" uzyskuje się odpowiedź: „istnieje wszystko" - w znaczeniu: „istnieje wszystko, co istnieje”; do zakresu znaczeniowego słowa „wszystko" wchodzą tylko przedmioty istniejące.

•    W języku istnieją wyrażenia obciążone zobowiązaniami ontologicznymi (np. kwantyfikatory i zaimki); ich użycie implikuje uznanie jakichś tez egzystencjalnych. Chcąc poznać czyjąś opinię na temat istnienia czegoś, nie trzeba zadawać pytania wprost - można sprawdzić, czy jest on gotowy „na serio" uznać owe wyrażenia zobowiązujące ontologicznie. Język nauki jest przykładem języka, który zawiera raczej wyłącznie odpowiedzi „na serio".

paradoks - rozumowanie wewnętrznie sprzeczne, zachowujące pozorną logiczność, a zawierające błąd w przesłankach lub w dedukcji;

twierdzenie egzystencjalne - twierdzenie o istnieniu (pozytywne twierdzenie egzystencjalne) lub nieistnieniu (negatywne twierdzenie egzystencjalne) czegoś;

metajęzyk - jtadjęzyk", język, który opisuje zwykły język;

wyrażenia kwantyfikujące - kwantyfikatory: „niektóry", „pewny", „wszystkie", „żadne" et caetera;