104835

opisie wszystkich klas i opisie społeczeństwa jako całości. Pozostałe ważne kryteria przy globalnym opisie pojawiają się z reguły wyłącznie przy opisie klasy wyższej.

Na ogół wybór kryteriów opisu struktury społecznej zależy przede wszystkim od tego jaka część struktur ma być przedmiotem opisu oraz kto tego opisu dokonuje, czyli mówiąc inaczej w jakim miejscu tej struktury w sensie obiektywnym znajduje się respondent. Kryteria polityczno - ideologiczne /burżuazja, proletariat, wyzyskiwacze i wyzyskiwani/ częściej pojawiają się, wbrew oczekiwaniom, w odpowiedziach osób o wysokiej pozycji społecznej.

Badacze sugerują, iż może to być efektem wykształcenia, wiedzy na temat tego, jakie kryteria stosowane są w dyskursie naukowym. Do zawodu najczęściej odwołują się ci, którzy wykonują najprostszą, niewykwalifikowaną pracę, zaś do dochodu - robotnicy półwykwali ftkowani.

Można przypuszczać, iż osoby zajmujące niskie pozycje społeczne ze zwiększonym prawdopodobieństwem odwołują się do tych kryteriów, które najlepiej odróżniają ich własną pozycję od pozycji innych członków społeczeństwa.

Badanie subiektywnego wymiaru struktury społecznej ma bardzo istotne znaczenie nie tylko dla celów czysto naukowych. Stany świadomości które powstają wokół istniejących zróżnicowań społecznych wyznaczają do pewnego stopnia stosunki społeczne. Rzeczywistość społeczna jest bowiem również taka, jak ją widzą poszczególne jednostki, które zgodnie z tą wizją podejmują określone działania czy też manifestują takie a nie inne postawy i opinie.