104848

Wyodrębnienie się socjologii jako dyscypliny naukowej.

Socjologia jest nauką, której przedmiotem jest ogół zjawisk i procesów związanych z tworzeniem, funkcjonowaniem, przekształcaniem i rozpadem różnorodnych form życia zbiorowego. Ogólnie możemy więc powiedzieć, iż socjologia jest nauką o zjawiskach i procesach społecznych, o życiu społecznym. Wyodrębnienie się socjologii jako dyscypliny naukowej następowało stopniowo od połowy XIX w . na podstawie wielu nauk. Sam termin, "socjologia" wprowadził August Comte (1798 - 1857) w 4 tomie "Cous de philosophie positive (1837); wcześniej zamiast pojęcia socjologia używano takich terminów jak: "filozofia społeczna", "fizyka społeczna". Od samego początku swego rozwoju socjologia, jako dyscyplina wieloparadygmatyczna, ulegała bardzo różnorodnym wpływom naukowym, zarówno o orientacji przyrodniczej (kierunki naturalistyczne łącznie ze współczesną socjobilogią) jak i filozoficznej (np. socjologia humanistyczna F. Znanieckiego).

Wyjaśnić przy tym należy, iż przez paradygmat rozumieć będziemy za T . S.Kuhnem wszystkie powszechnie w danym okresie uznawane przekonania teoretyczne (zarówno przyrodnicze jak i filozoficzne ) oraz metody eksperymentalne, jakie stosowane są przez specjalist6w w ich pracy badawczej, stąd też nie tyle odrębny przedmiot czy metoda badawcza zadecydowały o wyodrębnieniu się socjologii jako dyscypliny naukowej ale zdolność do zbudowania teorii naukowej. Należy zatem poczynić kilka uwag na ten temat. Socjologia jest młodą dyscypliną, ciągle in statu nascendi ( w procesie tworzenia), stąd wszelkie zmiany w sposobie podejścia do analizy społeczeństwa wynikają w zasadzie, przede wszystkim z ingerencji czynników zewnętrznych. Głównie z innych ideologii, wzorów myślenia naukowego, tradycji intelektualnych czy filozofii. Jakie są zatem owe podstawowe tradycje socjologii. Rodowód współczesnej socjologii według S.Osowskiego wyprowadzić można z sześciu odrębnych nurtów.

-    nauki o państwie i sztuce rządzenia,

-    historiografii, która prowadziła do uogólnień opartych na materiałach istorycznych,

-    nauki o gospodarce ( ekonomii),

-    nauk "o obcych ludziach" (etnografii, etnologii),

-    nauki o człowieku (fizjologii i psychologii), - filozofii (zwłaszcza nurt pozytywistyczny).

Refleksja o życiu społecznym, społeczeństwie jest równie dawna jak refleksja w ogólności. W starożytności problematyką socjologiczną zajmowali się tacy filozofowie jak Platon czy Arystoteles. W tym to też okresie historycznym czynione już były refleksje na temat struktury społecznej. Tak np. termin "klasa" w znaczeniu klasy społecznej spotykamy już w "Etyce" Spinozy, który w twierdzeniu 46 część III mówi o tym, iż "(...) doświadczenia społeczne bywają uogólnione w zależności od tego, jaką nazwą zostali obdarzeni ludzie, których te doświadczenia dotyczą".

Główne zainteresowania socjologiczne, począwszy od ich początków w pismach szkockich filozofów moralności (Hume, Fergusson, Shaftesburg) i francuskich filozofów Oświecenia (Montesquieu, Turgot, Gondorcet, Saint-Simon), koncentmjlą się bądź to na społeczeństwie jako całości obejmującej całokształt życia ludzi, bądź to na specyficznych problemach dotyczących ludzi jako zbiorowości. Te dwa podstawowe podejścia do badania społeczeństwa: syntetyczne ( syntetyzujące ) i diagnostyczne, z wyraźnymi implikacjami praktycznymi, są ciągle obecne we współczesnych refleksjach socjologicznych. Po to jednak by socjologia mogła stać się dyscypliną naukową potrzebna była teoria socjologiczna, wypracowana w ramach tzw. podejścia analitycznego.