106167

logiczny ciąg zdarzeń powiązanych relacjami przyczynowo- skutkowymi. Zdarzenia tworzą wtedy tzw. wiarygodny scenariusz, charakterystyczny dla szerszej klasy scenariuszy tego samego typu.

2. Heurvstvka dostępności- polega ona na kierowaniu się tymi przesłankami lub elementami

wiedzy, które są dostępne i łatwe do wydobycia z pamięci trwałej, a ignorowaniu tych. które są trudno dostępne (przykład z szacowaniem częstości występowania w polskich nazwiskach litery K jako przedostatniej- str 555).

Błędy i tendencyjne sądy do których prowadzi heurystyka dostępności:

S Efekt świeżości- przykład z dużą liczbą informacji w mediach o atakach

terrorystycznych i katastrofach- ludzie przeceniają prawdopodobieństwo śmierci w wyniku ataku terrorystycznego)

^ Złudzenie osobistego doświadczenia- osobiste doświadczenia, zapisane w pamięci autobiograficznej, wspomagane emocjami i licznymi, dobrze pamiętanymi szczegółami, jest łatwo dostępne, w przeciwieństwie do suchych statystyk, które nawet gdyby były nam znane, nie mogą konkurować z osobiście zapamiętanymi epizodami.

^ Prawo małych liczb- ludzie chętniej wnioskują na podstawie skąpej liczby

przypadków, pod warunkiem ze sa to przypadki przez nich osobiście doświadczone. W szczególności mamy tendencję do ferowania sądów o ludziach na podstawie nielicznej próbki badanych pod nazwą „moi znajomi"

Heirystyka dostępności (dysponujemy klasą ogólną, np. końcówki SKI- przykład powyżej- po czym szukamy w pamięci konkretnych przykładów kategorii, jeśli znajdujemy je szybko i bez wysiłku to przeceniamy częstość występowania elementów tej kategorii, a jeśli idzie nam wolno to mamy tendencje do niedoszacowania częstości ich występowania) jest w pewien sposób odrotnością heurystyki reprezentatywności (dysponując konkretnym przypadkiem- osoba o imieniu Linda-odwołujemy się o szerszej klasy zjawisk lub obiektów, po czym przeceniamy prawdopodobieństwo wystąpienia tego, co uważamy za charakterystyczne dla całej tej kategorii)

Hęurystyką Z3.k.Qtwięzęnią j dgpąsgwania- prowadzi do błednej oceny wielkości liczbowych. Odpowiada za niedoszacowanie bądź przeszacowanie głównie wartości statystycznych

IGNOROWANIE PROPORCJI PODSTAWOWEJ

Wiele błędów w ocenie prawdopodobieństwa wynik z ignorowanie proporcji podstawowej-określa ona ogólną częstość występowania zdarzenia lub cechy w populacji - reguła Bayesa

WADY I ZALETY PROSTYCH HEURYSTYK

-> (badania Tversky'ego i Kahnemana) krytykowano sposób zadawania pytań i formułowania zadań

Np. (problem Lindy- str 553) sztuczne przyklejenie cechy „feministka" do „pracuje w banku". Należało porównać częstość zaznaczania pozycji „feministka" z „feministka pracująca w banku"

-» w realnych sytuacjach życiowych tendencyjność w wydawaniu sądów jest znaczne mniejsza niż w badanich laboratoryjnych

-> Zaleta: umożliwiają sformułowanie poprawnego sądu osobom, które bez nich byłyby skazane na porażkę ze względu na brak wymaganych zdolności intelektualnych.

SĄDY INTUICYJNE:

-    poznanie intuicyjne- szeroka kategoria zjawisk dotyczących uczenia się. nabywania wiedzy, języka oraz myślenia i rozwiązywania problemów. Wspólną cechą tych zjawisk jest to. że człowiek wykonuje złożone czynności poznawcze, np. rozwiązywanie problemów, nie zdają sobie sprawy z istotnych elementów tego procesu lub z jego przesłanek, a często nawet z tego. że w ogóle dysponuje jakąś sprawnością poznawczą lub wiedzą

-    sąd intuicyjny- nagły, bo w doświadczeniu wewnętrznym nie stanowi końcowego ogniwa dłuższego ciągu rozumowania. Nagłość sądu apriorycznego jest cechą charakterystyczną ale nie konieczną.

-oczywisty bo nie domaga się uzasadnień, jego prawdziwość nie budzi wątpliwości, gęzywjstóSĆ sądu intuicyjnego n.ic występuję W każdym Przypadku Czasami doświadczamy tzw poczucia wiedzy(FOK)-ale nie jest ono zawsze mocne i niezachwiane.