106908

Zastosowanie teorii aktów mowy do literatury

Richard Ohmann (początek lat 70.)

Utwór literacki to przypadek szczególny, brak mu siły illokucyjnej, bo:

autor nie bierze odpowiedzialności za swe słowa, wkłada słowa w usta fikcyjnej osoby, postaci, naśladuje mówienie, udaje (pozwala mu na to konwencja literacka) nie zwraca się do autentycznego czytelnika

następuje osłabienie referencyjności, np. w literaturze niereferencjalne zastosowanie

wyrażeń referencjalnych: mówienie o Sherlocku Holmesie, bo on nie istnieje, można o

tym mówić kiedy z normalnego mówienia przejdziemy na fikcjonalny sposób

mówienia - wtedy Sherlock Holmes ma referencję - postać fikcyjną

W utworze epickim udawane asercje zawarte są wewnątrz ogólnego aktu mownego opowiadania fabuły. Akt ten jest fortunny, kiedy mówiący wie wszystko o opowiadanej historii i kiedy nie ujawnia fikcyjności przedstawianych zdarzeń.

Samuel Levin:

Dwa poziomy mówienia (poeta nie równa się osobie mówiącej w poemacie):

1)    poziom autora i jego intencje

2)    poziom dzieła - tego jakie intencje pokazuje dzieło Dlatego pisanie to szczególny akt mowy - akt wyobrażenia

W strukturze powierzchniowej dzieła nie ujawnia się poziom autora, ale jest on zawsze obecny w ..domniemanym nadzdanhr utworu: Wyobrażam sobie siebie w pewnym świecie i zapraszam was, żebyście wyobrazili sobie taki świat, w którym...

Robert Brown, Martin Steinmann - Idea gatunków fikcjonalnych (literatura, reklama, ironia...)

1.    Rozszczepienie ról nadawcy i odbiorcy: „ja" to nie piszący, tylko fikcyjny podmiot; „ty" to nie aktualny czytelnik tylko projektowany odbiorca

2.    W tekstach fikcjonalnych obowiązuje reguła udawania przytoczenia, która łączy się z uchyleniem referencji

3.    Żeby czytelnik zrozumiał tekst, musi wiedzieć. czv iest on serio. czv nie. Gdy bierze do ręki powieść, to wie, że nie jest serio i może dostosować się - dobrze zrozumieć.

Searle, Status logiczny wypowiedzi fikcjonalnych: Dzieło to konglomerat wypowiedzi fikcjonalnych i poważnych, pierwsze zdanie w Annie Kareninie jest poważne, bo zdania ogólne mają referencję: Wszystkie szczęśliwe rodziny są do siebie podobne, każda nieszczęśliwa rodzina jest nieszczęśliwa na swój sposób.