111742

Nizina Indu Nizina Mandżurska Nizina Mezopotamii

Na tym kontynencie są praktycznie wszystkie surowce mineralne

90-95% złóż surowców energetycznych (ropa i gaz) występuje w sąsiedztwie gór

(zapadliska śródgórskie)

Węgiel występuje w okolicach gór hercyńskich (węgiel aby stać się kamiennym potrzebuje ok. 250 min lat)

Azja - kontynent wielkich rzek:

Nierównomierne rozmieszczenie rzek - środek kontynentu jest ich pozbawiony. Rzeki azjatyckie mają podręcznikowy charakter.

Rzeki płn. Azji charakteryzują się częstymi powodziami ponieważ w górnym ich biegu jest wiosna a w dolnym jeszcze zima.

Większe rzeki płn. Azji: Ob, Jenisej, Lena, Indygirka, Kołyma Rzeki uchodzące na wschodzie: Amur, Huanghe, Jangcy, Mekong Rzeki południa: Ganges, Bramaputra, Indus, Tygrys, Eufrat Do Jez. Aralskiego uchodzą Syrdaria i Amudaria Najdłuższa rzeka Azji to Jangcy (3 na świecie)

Bajkał - najgłębsze na Ziemi jezioro tektoniczne

Bałchasz - też tektoniczne ale jest znacznie płytsze bo ma więcej osadów

Morze Martwe - największa depresja na Ziemi

Morze Kaspijskie, Jeziora Aralskie

Zat. Adeńska, Zat. Omańska, Zat. Perska

Borneo - największa wyspa Azji. 3 co do wielkości na świecie po Grenlandii i Nowej Gwinei

1. ) AZJA PÓŁNOCNA - od Uralu po Ocean Spokojny. Panuje tu długa i surowa zima oraz krótkie ciepłe lato. Praktycznie nie ma wiosny i jesieni (trwają b. Krótko ok. 2 tygodni). Na większości terytorium jest wieczna zmarzlina. Klimat wyróżnia Azję Płn.

+ roślinność (jest niezwykle typowa dla takiego klimatu). Obok Afryki jest to strefa gdzie b. Silnie zaznacza się strefa roślinno glebowa. Wyróżnia się tu szereg regionów:

a:) Nizina zach. Syberyjska - ogromne terytorium, którego ok. 70% powierzchni pokrywają bagna. Przeszłość geologiczna jest głęboko ukryta. W jej podłożu mamy utwory czwartorzędowe lodowcowe, niżej trzeciorzędowe morskie i niżej jeszcze struktury fałdowe. Krajobraz jest monotonny, płyną po nim duże rzeki (leniwe). Już pod koniec września zamarzają i rozmarzają pod koniec kwietnia, maj.

b:) Wyżyna Środkowo Syberyjska - od Jenisej u po Lenę. Pokrywa się to z zasięgiem tarczy syberyjskiej. Prekambryjska struktura. Całe to terytorium jest wyniesione do wysokości 400-600 mnpm. Niekiedy fragmenty są o charakterze gór zrębowych. Typ rzek podobny jak na Nizinie zach. Syberyjskiej. Klimat bardziej surowy niż na Nizinie zach. Syberyjskiej. Do tego regionu zalicza się kilka wysp.

c:) Syberia Północnowschodnia - od Gór Wierchojańskich po wybrzeże Pacyfiku z Półwyspem Czukockim i Kamczatką. Dominują tu młode struktury górskie, które nie zaznaczają się w krajobrazie. Utrzymują się płaty wiecznego śniegu. Mogą być małe lodowce cyrkowe ale klimat jest suchy.

d:) Daleki Wschód - Czasem traktowany jako jeden region z Syberią Północnowschodnią. Obejmuje wschodnie krańce Azji oraz archipelagi wysp: Sachalin, Kuryle. Południowa granica tego regionu to rzeka Amur po Góry Nadbajkalskie.

2. ) AZJA CENTRALNA (ŚRODKOWA) - obejmuje pogórze kazaskie, po Góry płd. Syberi, sięga po Himalaje, Karakorum, Wyżynę Irańską , do Morza Kaspijskiego.