Rousseau: umowa społeczna
■ Przejście od stanu natury do życia w państwie
■ w niej postulat wszystkich jednostek—> maja one wszystkie po utworzeniu państwa uczestniczyć w rządzeniu na zasadzie równości;
■ nie ogranicza równości człowieka - ten podlega tylko prawu pozytywnemu, na które dobrowolnie się zgodził; a nie innym ludziom;
■ ludzie są nadal równi - utożsamienie grupy rządzących i rządzonych;
■ ma charakter społeczny (sytuacja jedn. jest rozpatrywana z punktu całego społeczeństwa); celem państwa jest korzyść wszystkich , a nie jednostek czy grup;
■ wymaga poddania się prawu, rezygnacja ze stanu natury i poddanie się stanu społecznemu.
w ola powszechna/ demokracja bezpośrednia
■ jej najklarowniejszym wyrazem umowa społeczna;
■ to nie wola>, bo istnieje potrzeba reprezentowania interesu wszystkich;
■ najważniejszym elementem woli indywidualnej;
■ wola> jej sposobem wykrycia;
■ teoria zwierzchnictwa ludu (anty przedstawicielstwu, instytucjom pośredniczącym, posłom) —^zwolennik referendum;
♦jest nieomylne
♦niepodzielne
♦niezbywalne
♦jedynym sposobem realizowania woli powszechnej
■ zwolennikiem udziału wszystkich obywateli we władzy, wiąże bowiem najściślej równość z wolnością
■ ustawy winny być uchwalane przez wszystkich pełnoletnich obywateli—» zwolennik demokracji bezpośredniej, nie wymaga jednak jednomyślności, wystarcza większość.
Wola jest powszechna gdy jej treść jest zgodna z interesem całości. Zwierzchnictwo ludowe można interpretować jako formę, zaś treścią jest wola powszechna interpretowana jako racjonalny interes wszystkich członków społeczeństwa. Dla zagwarantowania woli powszedniej wystarcza zasada większości głosów.