Pojęcie nerwic zostało stworzone przez angielskiego lekarza Cnllena 200 lat temu dla opisu zaburzeń czynnościowych układu nerwowego przy braku strukturalnych zmian w komórkach nerwowych.
Obecnie terminem tym określa się grupę zaburzeń niepsychotycznych o przewlekłym przebiegu, bogatej i różnorodnej symptomatyce, niekiedy intensywnej i sprawiającej choremu poczucie dyskomfortu i znaczne cierpienie.
W ostatniej, 10, wersji Międzynarodowej Klasyfikacji 1CD zrezygnowano z klasycznego podziału na nerwice oraz psychozy i używa się określenia, zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i pod postacią somatyczną, a także, zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi
W tejże wersji została także wyodrębniona grupa zaburzeń określona jako, reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne"(F 43).
Przyjmuje się, że przyczynami nerwic są psychologiczne konflikty i trudne sytuacje, problemy, któiych pacjent nie potrafi rozwiązać.
Zaburzenia przejawiają się w sferach postrzegania, przeżywania, myślenia i zachowania. Objawy dzieli się na psychiczne, cielesne i zachowania, prowadzą one do narastających trudności w stosunkach z ludźmi i pełnieniu określonych ról społecznych.
Objawy i dolegliwości najczęściej przypominają i sprawiają wrażenie zaostrzonych i przesadnych reakcji na trudne problemy występujące u ludzi zdrowych.
Zazwyczaj współwystępowanie licznych objawów jest przyczyną kształtowania się rozmaitych zespołów psychopatologicznych, dominujących w obrazie klinicznym.
Od psychoz nerwice różnią się brakiem zniekształcenia rzeczywistości w postaci omamów i urojeń oraz zachowanym kiytycyzmem wobec objawów.
Występują one wprawdzie łatwiej u osób o pewnych wyostrzonych cechach osobowości, ale nie prowadzą do znacznych jej zaburzeń lub rozpadu
Pojęcie nerwicy, choć niejednoznaczne, nieprecyzyjne i budzące wątpliwości w odniesieniu do nozologicznej odrębności tej grupy zaburzeń, zawiera jednak określoną treść opisową i sugeruje etiopatogenezę tych zaburzeń.
Umożliwia więc ustalenie rozpoznania i inspiruje do podjęcia swoistych działań profilaktycznych oraz leczniczo-rehabilitacyjnych.
To, że objawy i zespoły psychopatologiczne o cliarakterze nerwicowym występują także w przebiegu innych chorób psycliicznych i cielesnych, ponieważ ich wspólnym podłożem są zaburzenia fizjologicznych procesów w ośrodkowym układzie nerwowym i psychologicznych funkcji, nie przekreśla tej możliwości.
Należy jednak pamiętać, że przytoczone kryteria rozpoznawcze mają charakter względny i oparcie się wyłącznie na jednym lub nawet kilku kryteriach w sposób wybiórczy może się przyczynić do popełnienia błędu.
Dopiero uwzględnienie całości informacji zawartych w diagnozie poprzecznej i podłużnej, opisowej i dynamicznej-czyli zawierającej próbę wytłumaczenia genezy i rozwoju nerwicy u konkretnego chorego-umożliwia w większości przypadków postawienie prawidłowego rozpoznania.