114960

bliskich związków z Portugalią, potem powstały kolejne, APODETI -> która była za integracją z Indonezją, oraz FRETILIN -> radykalno, lewicowy Rewolucyjny Front Niepodległego Timoru Wschodniego, marzyli o samowystarczalnym Timorze Wschodnim. Jednak już w sierpniu 1975 roku wybuchła wojna domowa pomiędzy stronnictwami politycznymi Apodeti, a Fretilin. Przyczyniły się do tego intrygi indonezyjskiego wywiadu, które postrzegały Fretilin jako potencjalne komunistyczne zagrożenie, mimo to udało im się wygrać.

Po kolonizacji portugalskiej, krótkiej okupacji japońskiej przyszedł czas na okupacje kraju przez Indonezję. 7 grudniu 1975 rpfa grfftyfa się inwgzjfl indonezyjska, q rokpóźnifi zatmęrdzęnę ansksj^ limom Wschodniego dQ Indonezji okupacja ta była bardzo tragicznym okresem w historii tego kraju, w masowych ludobójstwach zginęło od 116 do 174 tys. ludzi. Na samym początku Fretilin prowadziła walkę partyzancką, jednak liderzy nie potrafili racjonalnie ocenić sytuacji, a czas poświęcali głównie na dyskusje i spory zamiast na walkę.

Pod wpływem okupacji w Timorze Wschodnim wytworzyła sig nową wisz, jaka jest poczucie

tożsamości narodowej. Bardzo duży wpływ na jej kształtowanie miały też doświadczenia z lat 80 XX wieku, kiedy to okupanci chcąc lepiej kontrolować ludność, dokonywali przesiedleń, Timorczycy z gór zostali zamknięci w tzw. wioskach strategicznych. Ludzie skazani tam sami na siebie, oddzieleni od rodziny jednoczyli się, dawne podziały były nieważne, bo teraz wszyscy żyli wspólnie. Również napływ indonezyjskich imigrantów coraz bardziej umacniał nieistniejące dotąd tożsamość narodową Timorczyków. Skala przesiedleń, która była tak duża zmieniła proporcje demograficzne, co stworzyło solidne proindonezyjskie zaplecze społeczne, a napływ imigrantów powodował rywalizację z rdzennymi mieszkańcami o zasoby, a to też wzmacniało poczucie wspólnoty.

W latach 90 XX wieku zaczęły powstawać na wyspie małe grupy konspiratorów, a Timorczycy zaczęli masowo uczestniczyć w życiu publicznym poprzez demonstracje. Studenci organizowali akcje medialne, pikietowali ambasady i siedziby organizacji międzynarodowych. Timor Wschodni z wrócił na siebie uwagę społeczności międzynarodowej, co zmusiło Indonezję do zmiany polityki, zmniejszono liczbę wojsk, a terror ludności powierzono paramilitarnym bojówką. Timor Wschodni otrzymał kolejna szansę na niepodległość podczas zmian ustrojowych w Indonezji. Suharto Jusu Habibe uznał, ze utrzymanie Timoru jest zbyt kosztowe, dlatego też doszło do dialogu trójstronnego / udziałem Indonezji, Po.rtugal.ii» Sekretarza Gcncralnęgo ON/ ( Koffi A miana) w maju 1999 roku. Porozumiano się wtedy w sprawie zorganizowania referendum. Timorczcy mieli zdecydować czy chcą autonomię w ramach Indonezji, czy też pełną niepodległość. W lipcu 99' Rada Bezpieczeństwa utworzyła U NAM ET, była to misja mająca za zadanie przeprowadzeni referendum, a nad jego bezpieczeństwem miała czuwać Indonezja. Establishment (elita władzy w każdym kraju) rządzący Timorem Wschodnim robił wszystko, aby pokrzyżować plany nowej administracji, paramilitarne bojówki rozpętywały kampanie terroru, mimo to 30 sierpnia 1999 roku i tak doszło do referendum. Prcy frekwencji 98.5%, aż 79% Timorczyków opowiedziało się za pełną niepodległością. Wynik ten nie spodobał się lokalnym wojskowym i wyboru uznano za nieważne. Dodatkowo zniszczono ponad 70% budynków i infrastruktur, zabito 2tys. Ludzi, a 250 tys. Uciekło do Timoru Zachodniego. UNAMET się ewakuował, a kraj został pozastowiony w stanie postępujące anarchii. Dlatego też, już 2Q września 1999 roku do JiraiLLwłiLoęzylyMsdzynarodowe siły pokojowe INTERFET. miały one przywrócić ład i bezpieczeństwo. Przejściowa administracja, czyli UNTAET, która miała swoja siedziebię w Diii, miała za zadanie odbudować zniszczoną infrastrukturę, stworzyć funkcjonalny system sprawiedliwości, gospodarkę finansową, oświatę, policję i służbę zdrowia. Jednak, aby to wszystko się udało potrzeba było ludzi wykształconych, których brakowało. W związku z czym do Timoru Wschodniego napływali zagraniczni pracownicy, a wraz z nimi dziennikarze i różni eksperci. Wytworzyła się