114963

SM - przy cenie wyższej od PM powstaje nadwyżka podaży nad popytem, co staje się przyczyną spadku ceny. wzrosm popytu, zmniejszenia podaży - i powrotu do równowagi.

- W ten sposób działa ppip na rynku doskonałym. Na rzeczywistym rynku obserwujemy zakłócenia jego funkcjonowania. Oto najczęstsze przypadki:

1/ w warunkach konkurencji monopolist. - nie ma wtedy swobody popytu, występuje tzw. „rynek producenta”: monopolista dyktuje i podaż i ceny.

2/ jeżeli reakcja podaży na zmiany popytu jest opóźniona - bo np. producentom trudno „przestawić się" na inny rodzaj produkcji (np rynek rolny)

3/ w warunkach inflacji: rosnące ceny stają się przyczyną wzmożonego popytu i zmniejszonej podaży (bo oczekuje się dalszej zwyżki cen) - co dalej zwiększa przewagę popytu nad podażą i prowadzi do dalszego wzrostu cen

4/ w warunkach gospodarki socjalistycznej

Charakterystyka popytu

Rodzaje doowu

17 Popyt potencjalny (wirtualny) - ta ilość towaru którą pragniemy nabyć; abstrahuje się tu od środków dla jego realizacji; na rynku ujawnia się przy zwiększeniu dochodów lub spadku cen;

2J Popyt efektywny - zapotrzebowanie na towary lub usługi uzbrojone w siłę kupna; jest to ta ilość towaru, którą nabywcy nie tylko chcą, ale i są w stanie nabyć - bo dysponują odpowiednimi środkami na ten cel 3/ Popyt aktualny - wyraża aktualne zapotrzebowane na towary i usługi, przy aktualnym stanie cen i dochodów. 4/ Popyt komplementarny - zapotrzebowanie na towary wzajemnie się uzupełniające

S' Popyt substytucyjny (zastępowalny) - występuje wtedy, gdy różne towary mogą zaspokoić tę samą potrzebę

Czynniki określające suukiuig efektywnego popytu ludności

17 Potrzeby, upodobania, gusty - są uwaninkowane kulturowo: zwyczajami, tradycją, modą, naśladownictwem, czynnikami subiektywnymi. Są to „indywidualne preferencje nabywcy"; mogą być kształtowane w procesie edukacyjnym lub przez reklamę.

2/ Wysokość dochodu, jakim rozporządza nabywca (dokładniej: jaki przypada na 1 członka gosp. domowego);

3/ Wysokość ceny danego towaru;

4/ Ceny towarów substytucyjnych 5/ Inne czynniki

Ad 2J (Wysokość dochodu)

Metodą badama zmian w strukturze popytu pod wpływem zmian zachodzących w dochodach ludności jest analiza struktury wydatków oparta na badaniach budżetów rodzinnych. 1-sze takie badama prowadził Ernest Engel (1821-18%; niem. statystyk). Sformułował prawo:

W miarę wzrosm przeciętnego dochodu na 1 członka gosp. domowego nie tylko rośnie jego ogólny popyt, ale zmienia się też struktura tego popytu; zmniejsza się procentowy udział wydatków na żywność, a zwł. na dobra niższego rzędu, zwiększa się zaś udział wydatków na dobra wyższego rzędu (np. trwałej konsumpcji) - prawo Engla

Podobna prawidłowość dotyczy całych społeczeństw: im są one bogatsze, tym mniejszą część swoich dochodów ludność przeznacza na żywność.

Znajomość tego prawa pozwala prognozować strukturę przyszłego popytu w miarę wzrostu dochodów poszcz. grup ludności

Dla celów praktyki gosp. nie wystarcza ogólna znajomość prawa Engla. Trzeba prowadzić badania szczegółowe, dotyczące zmian popytu konsumentów na poszczególne towary pod wpływem zmian ich dochodów.

Tym celom służą badania dochodowej elastyczności popytu; chodzi o odpowiedź na pytanie: w jakim stopniu zmieni się popyt pod wpływem zmiany dochodu?

Współczynnik dochodowej elastyczności

Miarą dochodowej elastyczności popytu jest relatywna zmiana wielkości popytu na dane dobro odpowiadająca relatywnej zmianie dochodów:

E, =    : %

Ei = współczynnik dochodowej elastyczności popytu na dane dobro d = dotychczasowy popyt - przy dotychczasowych dochodach A d = wzrost (zmniejszenie) popytu i = dotychczasowe dochody (i - income)