Cechy różniące stosunki międzynarodowe od stosunków wewnętrznych. W państwie jest hierarchia, władza, na arenie międzynarodowej jest kilka centrów (policentria) (jeśli nie ma -poliarchia).
Państwa reprezentują na arenie własne interesy - dlatego nie zawsze ujawniają prawdziwe motywy. W SM nie ma jednej tendencji dominującej, są heterogeniczne i odśrodkowe, występują pewne trendy. W stosunkach wewnątrzpaństwowych jest ciągłość przyczynowo-skutkowa. W międzynarodowych jest tak, że są pewne działania, zachowania, ale nie znaczy, że przyniosą one skutek. System międzynarodowy jest poliarchiczny, zdezorganizowany. Trudno jest przewidywać rozwój stosunków międzynarodowych.
Badanie SM, 3 podejścia:
- nurt realistyczny - nawiązuje do Hobbesa - państwo, jak człowiek ma złą naturę. Powstało, żeby poskromić wojowniczą naturę ludzką. Stąd państwa na arenie międzynarodowej realizują egoistyczną politykę. Nurt ten powstał na uniwersytecie w Chicago w latach 30 XXw.(Charles Burkę, Morgental) - podstawowymi członkami stosunków międzynarodowych są państwa, ich celem jest maksymalizacja własnej potęgi. Inni wyznawcy: Walter Lippman, K. Walls
- nurt liberalny - nawiązuje do liberalizmu ekonomicznego (Smith, Locke, Kant). Na początku XIX w. Kant pisał o wiecznym pokoju w Europie, gdy wszystkie ustroje będą republikańskie. Nawiązywał do J.J. Rousseau. Państwo jest po to, żeby chronić jednostki, żeby było prawo. Celem działania państwa jest rozwój i współpraca. Współcześnie R. Ułman
- nurt transnarodowy - na wartości i znaczeniu zyskują organizacje, media, banki, kosztem państw.
Konstruktywizm - sięga do XIXw. Do socjologii Maxa Webbera - jeśli chcemy coś objaśnić, trzeba coś zrozumieć. Nie da się nic zmierzyć, zważyć. Ważne jest badanie tożsamości społecznej.
Patrząc na stosunki polsko-rosyjskie z nurtu realistycznego, Rosja jest od nas silniejsza, może nas zniszczyć, nurt liberalny - współzależność interesów, zależność Polski energetyczna.
Bezpieczeństwo - egzystencjalna potrzeba podmiotu (jednostki ludzkiej, społeczeństw, narodu, państwa).
W nauce o SM są 2 kategorie rozważane najczęściej: narodowe i międzynarodowe bezpieczeństwo.
Bezpieczeństwo narodowe - bezpieczeństwo państwa.
Bezpieczeństwo międzynarodowe - bezp. pewnego zespołu państw.
Bezpieczeństwo państwa: aspekt wewnętrzny i zewnętrzny. Wewn - spokój, ład, bezpieczeństwo publiczne. Zewnętrzne - czy państwu ktoś zagraża? W Europie zewu i wewn bezp się mieszają.
Większość konfliktów zbrojnych po zimnej wojnie to wojny domowa (w byłej Jugosławii, na