115338

USA

ZASADA SUWERENNOŚCI LUDU I PRAWA JEDNOSTKI

Pomimo że Deklaracja Niepodległości z 1787r. nie jest formalnie częścią konstytucji to jednak zawarta w niej zasada suwerenności ludu przeszła do amerykańskiego „wyzania wiary” i stała się fundamentem prawa konstytucyjnego. Zasada ta znalazła potwierdzenie również w Konstytucji, na samym jej wstępie, w postaci stwierdzenia, że „niniejszą Konstytucję dla Stanów Zjednoczonych Ameryki (...) powołuje i ustanawia lud Stanów Zjednoczonych’'- w ten sposób potwierdzony został najistotniejszy przejaw suwerenności - jego władza ustrojodawcza. (w historii USA wieloletni spór o to jak rozumieć suwerenność ludu - czy lud amerykański w całości czy suwerenność ludów poszczególnych stanów - bo Deklaracja Niepodległości deklarowała suwerenność 13 koloni a nie jakiegoś innego podmiotu, ostatecznie rozwiązany przez wojnę secesyjną)

Prawa obywatelskie konstytucja ujmuje w skrajnie liberalistycznej wersji, mocno zakorzenionej w filozofii praw naturalnych. Znajdują siew Karcie praw (patrz wyżej) i kładą specjalny nacisk na zagadnienia prawa karnego:

•    Wolność osobista jednostki (zachowanie przywileju „habeas corpus”)

•    Wolności wyznania i swoboda praktyk religijnych, wolności słowa i prasy, wolność zgromadzeń i wolność petycji (poprawka I)

•    Prawo organizowania własnych sił porządkowych i posiadanie broni (oprawka II)

•    Nietykalność osobista, nienaruszalność mieszkania, dokumentów i mienia, rewizja i zatrzymanie jedynie na podstawie szczegółowego nakazu (poprawka IV)

•    Możliwość osądzenia za najcięższe przestępstwa jedynie z oskarżenia Lawy Przysięgłych, zakaz dwukrotnego karania za ten sam czyn, zakaz wymuszania zeznań na własną niekorzyść (poprawka V)

•    Odpowiedzialności kama przed sądem przysięgłych powiadomienie oskarżonego o oskarżeniu, prawo do obrony przy pomocy wskazanych środków (poprawka VI)

•    W sporach cywilnych utrzymuje sięwłaściwość sądów przysięgłych (poprawka VII)

•    Zakaz nadmiernych kaucji,grzywien oraz okrutnych wymyślnych kar (VIII)

•    Prawo do równego traktowania, do równej ochrony prawnej (poprawka XIV)

OGÓLNE OKREŚLENIE USTROJU

Ustrój polityczny Stanów Zjednoczonych, w ogólnych ramach zasady suwerenności ludu i uznania podstawowych praw jednostki, kształtują dwie najistotniejsze zasady organizacyjne: zasada federalizmu i trójpodziału władzy. W ramach federalizmu ustrój USA wyraża klasyczny model „federalizmu dualistycznego”, natomiast zasada trójpodziału władzy przyjęta została w wersji preferującej separację władz, uzgadnianie ich działalności ma następować pośrednio, poprzez stosowanie (lub groźbę stosowania)rozmaitych wzajemnych hamulców. Równowaga władz wymaga zrównoważenie wagi tych hamulców u poszczególnych władz, zbalansowania -reguła checks and balances. Struktura włądzy wykonawczej polega na koncentracji tej f. w rękach prezydenta -system prezydencki.

Zasada federalizmu

•    USA tworzy 50 stanów (w zasadzie państw) + tzw. Dystrykt Kolumbia, w którym znajduje się stolica

•    O państwowym charakterze stanów świadczą : odrębne konstytucje i oparte o nie ustawodawstwo, własne legislatury stanowe, gubernatorzy stanowi wybieranie w głosowaniu powszechnym, sądownictwo na czele z stanowymi Sądami Najwyższymi

•    Zarząd lokalny zorganizowany jest na zasadzie szerokiego samorządu stanowego

•    Konstytucja federalna gwarantuje poszczególnym stanom republikańską formę rządów rozumianą jako wymóg realizacji podstawowych zasad amerykańskiego konstytucjonalizmu: podziału władzy, reprezentacji itd.

2 | S t r on a