116132

W ciągu pięciu lat: od 1968 do 1973 wybudowano dwie pierwsze wspólnoty: Saettedammen (w miasteczku Jonrtap koło Kopenhagi) i SkrSplanet (w pobliżu Hillerod). Trzecią wspólnotę wzniesiono w Nonbo Hede. Pierwsze wspólnoty miały wspólne centra, natomiast nie udało się w nich osiągnąć efektu integracji społeczności różnego pochodzenia, różnych generacji i różnych form rodzin oraz osób samotnych.

W projekcie Farum Jan Gudmand - Hoyer proponuje rozwijanie integracji społecznej. Powstają osiedla dla wspólnot złożonych z rodzin i .singli’ - osób samotnych. Domy zgrupowano wokół wewnętrznego wspólnego terenu ze szkołą i pieszą uliczką przekrytą szklanym dachem. Projekt Farum rozpoczął fazę działań instytucjonalnych związanych z budownictwem osiedli wspólnotowych co-housing.

Duński Instytut Badawczy Budownictwa zorganizował w roku 1971 krajowy konkurs na niskie, grupowe budownictwo mieszkaniowe. Zwycięskie projekty propagowały urządzenia wspólnotowe i zasadę partycypacji przyszłych użytkowników przy projektowaniu. Konkurs był drugim, po kampanii prasowej z roku 1968 wydarzeniem, które zdynamizowało rozwój budownictwa co-housing. Z ruchu spontanicznego, nieomal amatorskiego stały się wspólnoty ważnym segmentem budownictwa mieszkaniowego w Danii. Zaczęto budować osiedla wspólnotowe czynszowe. Pierwsze takie osiedle powstało w roku 1976 wTinngarden (firma architektoniczna Vandkunsten). Budowę przeprowadzono w systemie non - profit, była sponsorowana przez Duński Instytut Badawczy Budownictwa. Do roku 1982 powstały w Danii 22 własnościowe osiedla wspólnotowe.

Realizacja osiedli natrafiała na wiele trudności. Aby je przezwyciężyć mieszkańcy już istniejących osiedli i przyszli mieszkańcy założyli grupy wsparcia .Sambo' (w wolnym tłumaczeniu „żyć razem"). Realizację osiedli wspiera również państwo, m.in. poprzez działalność legislacyjną. W roku 1981 uchwalono Spółdzielcze Prawo Związków Mieszkaniowych. Akt ten znacznie ułatwił wznoszenie osiedli wspólnotowych. Umożliwił wznoszenie osiedli wspólnotowych jako spółdzielni o ograniczonej odpowiedzialności. Spółdzielnie mogły korzystać z pożyczek wspieranych przez rząd.

Osiedla noszą duńska nazwę Bofaellesskaber- Żyjące wspólnoty. Jednak na całym święcie znane sa z nazwy angielskiej co - housina (współ - mieszkanie). Obecnie prócz Danii, osiedla działają w \Melkiej Brytanii. Stanach Zjednoczonych. Kanadzie. Szwecji. Austrii, a nawet w Japonii.

Osiedla co- housing wznoszone są według indywidualnych założeń. Istnieje jednak ogólny kanon zasad ich projektowania i funkcjonowania. W ogólnym skrócie przedstawia się on następująco:

1.    Centrum osiedla iest .dom wspólnotowy". Stanowi on przestrzeń służącą aktywnemu utrzymywaniu kontaktów i zarządzaniu osiedlem. Urządzeniami wspólnymi są: jadalnia wraz z wspólną kuchnią ( z wspólnych posiłków korzysta na ogół 50 - 70% mieszkańców), sala zebrań, pomieszczenia opieki nad dziećmi, ewentualnie warsztaty, pralnia. Urządzeniom ulokowanym w pomieszczeniach domu wspólnotowego towarzyszą tereny sportowe, tereny placów zabaw dla dzieci.

2.    Zasada równowagi prywatności i wspólnoty oraz dobrowolności uczestniczenia w wspólnych przedsięwzięciach i korzystania z urządzeń wspólnotowych. Poszczególne domy wyposażone są w kuchnie, ale stwarza się możliwość wspólnego gotowania i wspólnego jedzenia posiłków - dla tych, którzy to lubią. Podobnie jest z innymi typami aktywności jak sport, wspólne zebrania.

3.    Zasada otwartości. Osiedla mają charakter otwarty, nie są w jakikolwiek sposób ogradzane. Są przeciwieństwem ..gated communities* - osiedli strzeżonych.

4.    Zasada samoorganizacji. Zespoły powstają najczęściej w drodze inicjatyw oddolnych, swego rodzaju samoorganizacji społecznej. Pożądane jest ukształtowanie wspólnoty przed rozpoczęciem prac projektowych. Ułatwia to partycypację w pracach projektowych i organizacyjnych. W przypadku osiedli powstających w drodze typowych działań deweloperskich - wyraźnie określa się wspólnotowy charakter osiedla i poszukuje przyszłych mieszkańców zainteresowanych „wspólnym życiem’ - sposobem życia i mieszkania bogatym w wzajemne kontakty możliwe dzięki odpowiednim ramom przestrzennym.

5.    Zasada partycypacji przy projektowaniu i wznoszeniu osiedli, a później przy ich zarządzaniu i wynikająca z niej zasada indywidualizacji osiedli.

6.    Zasada integracji i mieszania różnych form i grup społecznych - miksofilia (określenie wg Z. Baumana) obejmuje: koegzystencję:

a/ różnych typów rodzin: pełnych rodzin „nuklearnych’ z dziećmi, małżeństw bezdzietnych, rodzin niepełnych, par. „singli’ - osób samotnych; b/ ludzi prowadzących różne, nawet nietypowe style życia: