112868

stosowania prawa można i należy uwzględnia rozmaite cele i ideały, nie tylko te wyrażone w prawie stanowionym

•    Tak na marginesie - Spór o iusi lex:

o lus - prawo sprawiedliwe, słuszne, choć nieobowiązujące w formalnym znaczeniu terminu „obowiązywanie"; utożsamiane z prawem natury oLex- ustawa, akt prawa stanowionego przez państwo, prawo pozytywne C. Proces stosowania prawa i jego etapy - stosowanie prawa jest działaniem, a więc procesem decyzyjnym; jego etapy:

•    Wstępne ustalenie prawdopodobieństwa wystąpienia faktu mającego znaczenie prawne - inicjuje proces stosowania prawa; na życzenie „strony" lub z urzędu

•    Ustalenie zaistnienia faktu, z którym istniejące normy wiążą określone skutki prawne - dwie drogi:

o Udowodnienie faktu - dokonywane w trakcie postępowania dowodowego; elementy:

❖    Rozstrzygnięcie co do ciężaru dowodu - co do zasady, udowodnienie przed organami władzy zaistnienia faktu i przedstawienie jego obrazu należy to tego, kto uważa, że z tego faktu wynikają określone skutki prawne (art. 6 KC); zasada domniemania niewinności oskarżonego w KK

❖    Rodzaje dowodów dopuszczalnych w postępowaniu - zależą od dziedziny prawa i rodzaju postępowania; ogólna zasada mówi o dopuszczeniu do postępowania wszelkich środków dowodowych, które mogą się przyczynić do wyjaśnienia sprawy, pod warunkiem, że nie są sprzeczne z prawem

❖    Sposób oceny dowodów przez organ stosujący prawo (bo mogą być nieprawdziwe) - dwie teorie dowodowe:

>    Teoria swobodnej oceny dowodów - uznanie dowodów za wiarygodne i pozwalające ustalić prawdziwy obraz faktu należy do organu stosującego prawo; organ ten kieruje się swą wiedzą o rzeczywistości i doświadczeniem życiowym (teoria częściej spotykana)

>    Teoria związanej oceny dowodów (formalna teoria dowodowa) - z

mocy samego prawa istnieją dowody bardziej i mniej wiarygodne, a także takie, których nie należy uwzględnić; ustalenie faktu może się opierać wyłącznie na „dobrych" dowodach, dowody „gorsze" muszą ustąpić „lepszym”; stosowana gł. w średniowieczu; dziś np. zasada, że fakty ustalone w procesie karnym uznaje się za niepodważalne w procesie cywilnym

❖    Cele postępowania dowodowego - zwykle jest to ustalenie prawdy materialnej (obrazu faktów zgodnego z ich rzeczywistym przebiegiem - prawo karne i administracyjne), rzadziej prawdy formalnej (sądowej; obrazu faktów, na jaki godzą się strony postępowania przed organami władzy publicznej - prawo cywilne)

>    Należy pamiętać, że organ stosujący prawo dowiaduje się o faktach ex post i pośrednio z różnego rodzaju wtórnych źródeł; źródła te ukazują pewien obraz faktów, ale nie są tym faktem; między faktem a jego obrazem w źródle zachodzą nieuniknione odkształcenia

o Przyjęcie określonych domniemań prawnych - domniemanie (praesumptio) jest wnioskowaniem, które wykorzystuje następujący schemat rozumowania: jeżeli zjawiska należące do typu A i należące do typu B łączy wysoki stopień współwystępowania, to pojawienie się konkretnego i udowodnionego zjawiska „a" łączy się najprawdopodobniej z pojawieniem się nieudowodnionego zdarzenia „b"; rodzaje domniemań: