teatralnych, ruchowych, pantomimicznych czy muzycznych. Rozmaitość metod sprzyja nie tylko zdobywaniu wiedzy, ale rozwija dziecko pod względem fizycznym, psychicznym, etycznym oraz kształtuje u niego poczucie swojego JA i własnej wartości.
Realizacja programu „Zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej" wymaga specyficznej organizacji pracy:
• Rezygnuje się - podobnie, jak w innych koncepcjach integralnego nauczania w klasach początkowych - z 45-minutowych lekcji. Respektowany jest jedynie dzienny przydział czasu (3 lub 4 godziny), który dzieli się między rodzaj wykonywanych przez dzieci czynności umysłowych i praktycznych. Przerwy w zajęciach są dostosowywane do faktycznych potrzeb dzieci. Należy przy tym przestrzegać, aby fazy pracy i odpoczynku wzajemnie się przeplatały, by zajęcia wykonywane w pozycji siedzącej przeplatane były z zajęciami ruchowymi.
• Rezygnuje się z tradycyjnego podziału na przedmioty nauczania. W ich miejsce organizuje się całodzienne zajęcia sytuacyjno-zadaniowe. W planie takich zajęć musi być jasno określone pojęcie bazowe (kluczowe, węzłowe, centralne), wokół którego koncentrujemy wszystkie rodzaje działalności dziecka oraz precyzyjnie wyszczególnione zadania przewidziane do wykonania przez dzieci. Realizacja zajęć w układzie całodniowym (kilkudniowym, tygodniowym) pozwala unikać zbędnego pośpiechu i sprzyja dokładnemu zbadaniu przez dzieci struktur, w jakich pojawiają się nabywane pojęcia.
• Pojęcia bazowe powinny mieć związek z najbliższym otoczeniem dziecka. Mogą nimi być naturalne ekosystemy: las, pole, park, łąka; miejscowe zabytki: pomniki, muzea, rezerwaty, skanseny, miejsca ważnych wydarzeń; obyczaje: tradycje związane z porami roku, sposobami obchodzenia świąt; dzieła artystyczne: obrazy, pieśni, rzez'by; wytwory techniki, ciekawi ludzie itp. W strukturze pojęcia bazowego nauczyciel musi wyróżnić jego elementy, a następnie przełożyć na język czynności praktycznych i umysłowych ucznia tak, by wystąpiły wszystkie rodzaje edukacji: polonistyczna, przyrodnicza, matematyczna, plastyczna, muzyczna, techniczna, motoryczno-ruchowa, zdrowotna i społeczna (Program nauczania... 1998).
Zgodnie z zaleceniami programu „Zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej" zrezygnować należy z oceny cyfrowej. Ocenę taką dopuszcza się jedynie z edukacji polonistycznej, matematycznej i przyrodniczej. W trakcie oceny bieżącej nauczyciel powinien wskazywać pozytywne elementy pracy i nagradzać je w formie słownej, gestu czy uśmiechu oraz zwracać uwagę na jej mankamenty i motywować ucznia do ich poprawienia, udoskonalenia. Na koniec roku lub semestru nauczyciel dokonuje natomiast oceny opisowej, która powinna mieć charakter diagno-styczno-informacyjny oraz motywacyjno-afirmacyjny.
Omawiany w tym miejscu program adresowany jest przede wszystkim do nauczycieli ambitnych, twórczych, realizujących proces edukacji w sposób nowatorski. Jego realizacja zmusza bowiem do bardzo precyzyjnego projektowania pracy, w której przewidziane do realizacji pojęcia i rodzaje aktywności dziecka łączyć będą się w sposób naturalny i wzbudzać zainteresowania uczniów.
50