44789

władzom partyjnym i nadanie temu programowi charakteru powszechnie wiążącego Przez glosowanie na kandydatów danej partii wyborcy wyrażają tym samym poparcie dla jej programu i propozycji politycznych. W tai sposób realizuje się funkcja polegająca na współdziałaniu w tworzeniu politycznej woli narodu. Wyborcy mogą jedynie poprzeć lub odrzucić

fonnułę zaproponowana przez kierownictwo partyjne, dlatego partie wykazują taidaicjc do kształtowania opinii publicznej niż do jej ujawniania.

Koalicje wyborcze Podział koalicji partyjnych:

-    dwupaityjne

-    wielopartyjne

Biorąc pod uwagę wielkość partii wyróżnia się:

-    koalicje z udziałan wielkich partii

-    koalicje małych paitii

-    koalicje pośrednie

Ze względu na wynik wyborczy koalicje dzielą się na:

-    koalicje addytywne (poparcie uzyskane w wyborach jest równe poparciu tworzących je partii politycznych)

-    koalicje subaddytywme (poparcie uzyskane w-

wyborach    jest    niższe    od    sumy    poparcia

twoizących dana koalicje partii)

-    koalicje supaaddytywne (poparcie uzyskane w

wyborach    jest    wyższe    od    sumy    poparcia

twoizących dana koalicje partii)

Biorąc    pod uwagę kryterium prawne, wyróżnia się

koalicje zarejestrowane jako koalicje partyjne

-    listy zblokowane

-    pojedyncze partie

Funkcja rządzaiia - jest realizowana przez partie w dwojaki sposób: przez objęcie kierownictwa państwa samodzielnie lub w koalicji oraz przez kontrolę rządów w roli opozycji politycznej.

II.    Klasyfikacja pai tii

Duverger

-    partie kadrowe (tworzone przez elitarne grupy aktywistów, stanowiły pizykład organizacji o charaktaze lokalnym, koalicji grup notabli tworzących układ powiązań nieformalnych i intcipcrsonalnych. nic było potrzeby istniaiia zhierarchizowanych i rozbudowanych struktur oiganizacyjnych, niewielka cześć społeczaistwa posiadała prawa wyborcze)

-    partie masowe (bardziej rozbudowane, reprezentowały dużą część społeczeństwa, występowały w imieniu obywateli, członkostwo fonnalne)

CATCH-ALL - liczy się już liczba członków, ważniejszą role odgrywają eksperci z rożnych dziedzin, kierowane przez fachowców od wizerunku, większe znaczaiic ma finansowanie zewnętrzne niż ze składek członkowskich.

Struktura socjalna członków stanowi podstawę do wyróżnienia:

-    paitii klasowych reprezaitujących wyłącznie lub głównie interesy określonych klas społecznych

-    partie hidow^re to typ partii o otwartej platformie programowej. mobilizującej członków i wyborców z rożnych wwstw społecznych

Marek Sobolewski

Ze względu na kryterium członkostwa:

-    partie bezpośrednie czyli takie, w których członkian zostaje się poprzez przystąpiańe do jednej z jej lokalnych komórek organizacyjnych

-    partie poślednie mają postać fedaacji różnego rodzaju organizacji

Ze względu na poziom uregulowania kwestii organizacyjnych

-    partie o słabej artykulacji

-    partie o silnej artykulacji

B. Banaszak i A Preisner

-    partie oparte na zasadzie wewnętrznej demokracji

-    partie scaitralizowanc

-    partie światopoglądowe

-    partie o motywacji programowej

-    partie o motywacji kratycznej (jedyny cel to zdobycie stanowisk publicznych)

Ze względu na stosunek partii do reguł konstytucyjnych państwa wyróżnia się:

-    partie antysystanowe

-    partie prosystanow^re

-    partie antysteablislunentowe

Daniel L. Scilcr

Biorąc pod uwagę zasadnicze konflikty wyróżnił:

-    partie burżuazyjne i robotnicze

-    partie klaykabic i antyklaykalnc

-    partie caitralistycznc i regionalne

-    partie agrarne

Rodziny partii ideologicznych według Sobolewskiego:

-    komunistyczne

-    socjalistyczne

-    chadeckie

-    liberalne

-    konserwatywne

-    faszystowskie

Klaus von Beyme

-    partie liberalne

-    partie konserwatywne

-    partie robotnicze i socjalistyczne

-    partie agrarne

-    partie regionalne

-    partie chrześcijańskie

-    partie komunistyczne

-    partie faszystowskie

-    partie drobnej burżuazji

-    partie ekologiczne