Pojęcie prawa
Sofiści - ustroje społeczne są wytworami ludzi. Porządek prawny jest autonomiczny wobec prawa naturalnego.
Szkoła Pitagorejska - porządek spraw ludzkich ma charakter naturalny.
1. Kierunek pozytywistyczny
• Prawo stanowione jest przez upoważniony do tego organ państwa (suwerena).
• Prawo reguluje tylko zewnętrzne zachowania ludzi. Kontroli prawa nie podlegają ludzkie myśli.
• Charakter przymusu.
• Prawo ma charakter pisany.
• Prawo stanowi spójny system.
• Prawo jest czymś innym tuż moralność.
Prawo pozytywne - prawo tworzone i chronione przez rządzących.
2 Prawo naturalne (kierunek prawnonaturahiy)
• Prawo wywodzi się z woli Boga.
• Prawo pozytywne powinno naśladować prawo.
• W przypadku sprzeczności między nakazem prawa naturalnego a pozytywnego, prawo naturalne ma pierwszeństwo.
3. Kierunek realistyczny
• Inspiracja w nauce o psychice człowieka (psychologizm) - istotą prawa są ludzkie przeżycia i emocje, które są rzeczywistymi pobudkami naszego postępowania. Stanowisko to prezentował m in. Leon Petrażycki.
• Inspiracje w zachowaniach ludzi (socjologizm) - koncentruje się na działaniu prawa. Za prawo uważa się wzory postępowania ujawniające się w masowych, powtarzalnych zachowaniach ludzi lub w decyzjach określonych osób, które uznaje się za mające znaczenie prawne.
4. Czwarty nurt
• Refleksja na prawem, jego istotą i funkcjami społecznymi.
• Zakładanie możliwości zmiany prawa.
• Prawo kształtuje się w procesie dyskursu (dialogu).
Współczesne spojrzenie na prawo:
• Normatywizm (odmiana pozytywizmu) - koncentruje się na procesie tworzenia prawa. Norma wyższego rzędu wpływa na normy niższego rzędu. Trybunały konstytucyjne.
• Hermeneutyka - prawo kształtuje się w procesie dyskursu autor i adresata prawa.