46413

Dwa sposoby postrzegania zwyczaju:

•    Jako proces społeczny, który ma miejsce w płaszczyźnie międzynarodowej, zjawisko empiryczne, spontaniczne, niekierowane. To zjawisko prymitywne, gdyż reguły jego procesu nie są precyzyjne. Wg prawników to źródło materialne.

•    Jako rezultat procesu społecznego e postaci formalnej mocy prawnej.

Zwyczaj składa się z PRAKTYKI (USUS) i ŚWIADOMOŚCI PRAWNEJ (OPINIO IURIS). Zarówno praktyka jaki jej świadomość musi wychodzić od paiistw.

Wygasanie zwyczaju:

•    Nie wygasa przez milczenie państw.

•    Praktyka może ustać, ale może też się odrodzić po pewnym czasie.

•    Nie wygasa poprzez desuetudo - zaniechanie działania, co więcej może być to akceptacją zwyczaju.

•    Wygaśnie kiedy zmieniają się okoliczności dot. konkretnych norm zwyczajowych w konkretnej dziedzinie.

•    Wygasanie poprzez actum contrarium. czyli pojawienie się nowego zwyczaju, zastępuje stary.

5. Zasady ogólne prawa jako źródło prawa

Status MTS w ślad za swym poprzednikiem tj. Statusem Stałego Trybunału Sprawiedliwości wskazuje na zasady ogólne prawa uznane przez narody cywilizowane jako na źródła prawa.

Uznanie przez narody cywilizowane -> oznacza, że mają rangę prawa obowiązującego, bez tego nie stanowiłyby źródła prawa, zostały zaakceptowane przynajmniej milcząco .

Zasady ogólne prawa ujawniają się w działaniach sądów międzynarodowych Państwa przedstawiają swoje poglądy na temat zasad, ale ostateczna decyzja należy do sądów.

Czy sądy międzynarodowe potwierdzają istnienie zasad (charakter deklaratoryjny), czyje tworzą (charakter konstytutywny)?

Sądy powinny brać pod uwagę zasady wspólne dla narodów cywilizowanych. Pojawia się pytanie czy kryterium cywilizacji ma obecnie jeszcze jakieś znaczenie?

-    Gdy statuty były pisane to ktyterium cywilizacji miało znaczenie, ponieważ ismiało wiele kolonii. Jeszcze w 1945 r. wiele narodów pozostawało w systemie powiernictwa

-    Natomiast dziś. w związku wielokuhurowością świata, nie tyle chodzi o cywilizację, co o wartości cywilizacji ludzkiej, chociaż narzucone są przez kulturę Zachodu (rządy prawa, demokracja, poszanowanie praw człowieka). Te wartości mają znaczenie w kontekście definiowania narodów cywilizowanych. Kryterium cywilizacji jest zmienne, zależy od stanu systemu międzynarodowego, wanuików politycznych.

-    Aktualnie podstawowymi wartościami paiistw cywilizowanych są rządy prawa, demokracja, poszanowanie praw człowieka oraz zasady Karty Narodów.

Zasady płóIik prawa (jako taki?)

•    Brak jednoznacznej definicji, sporne jest to czy są to zasady prawa krajowego czy też mogą być to pewne zasady prawa międzynarodowego (ogólniejsze reguły istniejące w międzynarodowym porządku prawnym).

•    Orzecznictwo międzynarodowe nie zapewnia jasności pojęcia. Są skłonności do tego aby były to zasady różnych porządków świata, systemów krajowych.

•    Inne stanowisko jest takie, że zasad)' ogólne mogą mieć różne źródła:

-    Systemy prawne paiistw lub prawo międzynarodowe (pod warunkiem, że zasady nie są wprost wyrażone w traktacie czy zwyczaju, lecz mają samodziebie znaczenie).

-    Chodzi o uogólnienia wynikające z różnych norm prawa międzynarodowego np. zasada ciągłości państwa, zasada wyższości prawa międzynarodowego nad prawem krajowym przed sądami międzynarodowymi, zasada wyczeipaiua drogi krajowej ramach opieki dyplomatycznej (reguły wynikowe niewyraźnie określone w prawie zwyczajowym i traktatowym)

-    Czy za zasady ogólne prawa mogą być uznawane łacińskie formuły prawa? Raczej są to reguły tecłuuczne związane z funkcjonowaniem porządku prawnego, reguły rozumowania prawniczego.

*    lex retro non agit

*    nnllian crimen. mdlą poena sine lege poenali anteriora (nie ma kary jeśli nie ma dok. regulującego tę karę, czyli przepisu prawnego)

*    przepis szczególny uchyla przepis zwyczajny